Tại Quyết định số 1260/QĐ-BXD ngày 11/12/2023, Bộ Xây dựng ban hành Chỉ dẫn kỹ thuật tạm thời “Sử dụng bã thải thạch cao phospho làm lớp móng cho đường giao thông và vật liệu san lấp cho công trình xây dựng”. Quyết định có hiệu lực từ ngày ký.
Việc ban hành Chỉ dẫn kỹ thuật tạm thời này để áp dụng cho một số dự án sử dụng bã thạch cao phospho phát thải từ các nhà máy hóa chất, phân bón tron nước làm móng cho đường giao thông và vật liệu san lấp cho công trình xây dựng.
Bộ Xây dựng giao Viện Vật liệu xây dựng (VIBM) theo dõi, đánh giá, sau 36 tháng kể từ ngày ký trình Bộ ban hành Quy định chính thức và làm cơ sở xây dựng, công bố tiêu chuẩn theo Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật.
Không phải là chất thải nguy hại
Theo Chỉ dẫn kỹ thuật tạm thời, yêu cầu chung đối với bã thải thạch cao phospho trước khi sử dụng làm móng đường và làm vật liệu san lấp cần phải đáp ứng các yêu cầu như: Có kết quả chứng nhận bã thải thạch cao phospho không phải là chất thải nguy hại theo QCVN 07:2009/BTNMT; Chỉ số pH > 5,5; Yêu cầu về mức độ phóng xạ áp dụng đối với vật liệu san lấp và vật liệu sử dụng khối lượng lớn trong xây dựng công trình giao thông, tính toán theo công thức tính chỉ số hoạt độ phóng xạ an toàn, có giá trị chỉ số hoạt độ phóng xạ an toàn < 1.
Ngoài ra, đối với tính chất cơ bản của bã thải thạch cao phospho ở một số nguồn tại Việt Nam, tham khảo ở Phụ lục A của Chỉ dẫn kỹ thuật tạm thời.
Chỉ dẫn kỹ thuật tạm thời cũng đặt ra yêu cầu về lấy mẫu bã thải thạch cao phospho để đánh giá tính chất vật liệu. Theo đó, để bảo đảm chất lượng vật liệu trong toàn bộ quá trình sử dụng, việc lấy mẫu bã thải thạch cao phospho để đánh giá các yêu cầu vật liệu phải được thực hiện theo mục 6.1 của TCVN 9807:2013.
Tuy nhiên, có điều chỉnh lại khối lượng mỗi lô, cụ thể như: Mẫu bã thải thạch cao phospho được lấy theo lô, mỗi lô khoảng 1.000 tấn. Mẫu được lấy không ít hơn 10 vị trí khác nhau sao cho đại diện cho cả lô, trộn đều mẫu, dùng phương pháp chia tư để lấy mẫu và phân tích.
Tính toán lượng chất kết dính
Khi sử dụng bã thải thạch cao phospho làm móng đường giao thông, để chuẩn bị cho thi công tại hiện trường, cần tuân thủ các quy trình như: Đánh giá tính chất cơ bản của bã thải thạch cao phospho: pH, hàm lượng Florua tổng, Florua hòa tan, hàm lượng P2O5 tổng, P2O5 hòa tan, là cơ sở để tính toán lượng chất kết dính sử dụng để ổn định/đóng rắn bã thải thạch cao phospho.
Tính toán tải trọng thiết kế và kết cấu móng đường thi công; Thí nghiệm trong phòng thí nghiệm nhằm xác định hàm lượng chất kết dính thích hợp trong phòng thí nghiệm, gồm: Cường độ chịu nén ở tuổi 7 ngày, 28 ngày; cường độ chịu kéo khi ép chẻ ở tuổi 28 ngày, modun đàn hồi ở tuổi 28 ngày, các chỉ tiêu nước chiết của hỗn hợp ở tuổi 7 ngày, 28 ngày để đánh giá khả năng ổn định/đóng rắn của các hỗn hợp bã thải thạch cao phospho…
Xây dựng quy trình thi công tại hiện trường; Thi công đại trà theo công nghệ đã đạt yêu cầu và tiến hành kiểm tra chất lượng phục vụ nghiệm thu.
Chỉ dẫn kỹ thuật tạm thời cũng đặt ra yêu cầu đối với vật liệu làm lớp móng cho đường giao thông như: Phải đáp ứng yêu cầu chung, hỗn hợp bã thải thạch cao phospho gia cố chất kết dính phải đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và yêu cầu về tính chất môi trường mức A.
Trong đó, về yêu cầu kỹ thuật, cường độ chịu nén đối với mẫu 7 ngày ở độ ẩm bão hòa, Mpa, không nhỏ hơn 2 đối với độ bền cấp I; 1 đối với độ bền cấp II và 0,5 đối với độ bền cấp III.
Cường độ chịu nén đối với mẫu 28 ngày ở độ ẩm bão hòa, Mpa, không nhỏ hơn 3 đối với độ bền cấp I; 2 đối với độ bền cấp II và 1 đối với độ bền cấp III.
Cường độ kéo khi ép chẻ đối với mẫu 28 ngày ở độ ẩm bão hòa, Mpa, không nhỏ hơn 1,2 đối với độ bền cấp I; 0,8 đối với độ bền cấp II và không cần thí nghiệm đối với độ bền cấp III.
Yêu cầu giá trị giới hạn của các thành phần trong nước chiết hỗn hợp như: pH 6 - 9 đối với mức A và 5,5 - 9 đối với mức B; Chì (Pb) 0,1 đối với mức A và 0,5 đối với mức B (tính theo mg/L)…
Ngoài ra, Chỉ dẫn kỹ thuật tạm thời cũng đặt ra yêu cầu đối với chất kết dính sử dụng để gia cố bã thải thạch cao phospho phải đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật của hỗn hợp bã thải thạch cao…