Theo Luật Đấu thầu, các hành vi dàn xếp, thỏa thuận, ép buộc… để một bên trúng thầu đều bị nghiêm cấm. Còn theo Bộ luật Hình sự, các hành vi phạm tội trong đấu thầu gây thiệt hại 1 tỷ đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm. Vậy mà ở vụ án này, mức thiệt hại lên tới 120 tỷ đồng. 
Những ngày giữa tháng 9/2025, Tòa án nhân dân TP Hà Nội mở phiên tòa xét xử sơ thẩm đối với 29 bị cáo trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Thuận An và một số địa phương đã được nhiều người quan tâm, bởi lẽ những hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong vụ án này có thể coi là điển hình cho những hành vi thông thầu.
Đầu tiên, "thông" từ cấp lãnh đạo. Ví dụ như dự án cầu Đồng Việt tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang (cũ), năm 2021. Do quan hệ thân thiết từ trước, Chủ tịch Thuận An nhờ Trợ lý Chủ tịch Quốc hội Phạm Thái Hà giới thiệu, tác động đến Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang Dương Văn Thái nhằm tạo điều kiện cho Thuận An được thi công.
Bí thư Thái giữ lời, sau đó tác động đến ông Thạo - Giám đốc BQLDA, để tạo điều kiện cho Tập đoàn Thuận An. Ông Pích - Phó chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang khi đó, cũng tích cực đốc thúc, chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ, tạo điều kiện cho Thuận An trúng thầu…
Bước thứ hai, “thông” tại cấp quản lý trực tiếp dự án. Ví dụ như gói thầu giai đoạn 1 trị giá 488 tỷ đồng của dự án cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ. Do quen biết, Chủ tịch Thuận An gặp ông Trần Viết Cương, khi này là Giám đốc BQLDA tỉnh Tuyên Quang (cũ), để xin công trình. Ông Cương đồng ý, yêu cầu liên danh với 2 công ty là Hiệp Phú và Licogi 14 để thi công. Ông cũng làm cầu nối cho 3 chủ doanh nghiệp gặp gỡ, thống nhất hồ sơ, đồng thời cũng chỉ đạo cấp dưới ở BQLDA sao chép toàn bộ file dự toán chi tiết gói thầu để đưa cho doanh nghiệp.
Hành vi thông thầu còn điển hình đến mức khi hồ sơ của Thuận An chưa hoàn thiện, vẫn được chấm thầu và được BQLDA "tạo điều kiện" cho nộp sau đó 17 ngày. Khi đó, hai cán bộ tại đây đã bóc niêm phong, tráo hồ sơ mới cho Thuận An để doanh nghiệp này đủ yêu cầu và sau đó trúng thầu đúng kịch bản đã định sẵn.
Bước thứ ba, “thông” trong các doanh nghiệp liên danh. Vì không có năng lực thi công, Thuận An phải bắt tay với những doanh nghiệp khác. Sau khi trúng thầu thì họ làm, còn Thuận An chỉ cấp vật tư. Họ cũng bàn bạc kiếm thêm "quân xanh, quân đỏ", lên phương án bỏ giá để "diễn kịch" cho buổi đấu thầu.
Cơ quan tố tụng còn cho hay, dù đã được nới tay, Thuận An vẫn không đủ năng lực, vẫn phải lập khống các hợp đồng thi công thể hiện từng làm một công trình tại Ninh Thuận từ 10 năm trước, dù thực tế không phải vậy…
Theo Luật Đấu thầu, các hành vi dàn xếp, thỏa thuận, ép buộc… để một bên trúng thầu đều bị nghiêm cấm, đó là chưa nói đến kèm theo cả hành vi hối lộ và nhận hối lộ. Còn theo Bộ luật Hình sự, các hành vi phạm tội trong đấu thầu gây thiệt hại 1 tỷ đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm. Vậy mà ở vụ án này, mức thiệt hại lên tới 120 tỷ đồng.
Một câu hỏi đặt ra, vì sao hệ thống luật pháp có những quy định chặt chẽ nhằm bảo vệ tài sản công tại các dự án mà các hành vi phạm tội trong đấu thầu vẫn xảy ra như mặc nhiên vậy? Xin nêu một hình ảnh ví von rằng, dù bạn có mặc nhiều tầng áo giáp để bảo vệ thân mình nhưng một khi đã "nuôi ong tay áo" thì vẫn khó lòng có thể tự bảo vệ được!
