Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 117/NQ-CP ngày 30/7/2023 của Chính phủ về ban hành Kế hoạch thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030, Bộ Xây dựng đã có văn bản số 3572/BXD-PTĐT ngày 09/8/2023 về việc hướng dẫn rà soát quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn, đánh giá phân loại đô thị để thực hiện sắp xếp ĐVHC đô thị cấp huyện, cấp xã.
Theo đó, Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương báo cáo nội dung trên về Bộ Xây dựng trước ngày 19/01/2024.
Hiện nay, các địa phương đã có phương án sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã thuộc diện sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2023-2025 và 2026-2030.
Do vậy, Bộ Xây dựng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các cơ quan liên quan rà soát, báo cáo thực trạng tình hình quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết và chương trình phát triển đô thị có liên quan ĐVHC đô thị hình thành sau sắp xếp.
Trường hợp ĐVHC đô thị sau sắp xếp dự kiến là thành phố, thị xã, thị trấn có mở rộng phạm vi toàn đô thị, cần phải lập Đề án phân loại đô thị, các địa phương cần báo cáo cụ thể các nội dung: Thực trạng tình hình quy hoạch chung đô thị của ĐVHC đô thị sau sắp xếp; phạm vi quy hoạch chung đô thị được duyệt và phạm vi ĐVHC đô thị hình thành sau sắp xếp; chương trình phát triển đô thị của ĐVHC đô thị sau sắp xếp.
Tương tự, với trường hợp ĐVHC đô thị sau sắp xếp là thành phố, thị xã có mở rộng phạm vi nội thành, nội thị, cần phải lập báo cáo rà soát, đánh giá phân loại đô thị, Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương báo cáo: Thực trạng tình hình quy hoạch chung đô thị, quy hoạch phân khu, phạm vi quy hoạch phân khu được duyệt và phạm vi khu vực mở rộng nội thành, nội thị của ĐVHC đô thị sau sắp xếp; chương trình phát triển đô thị của ĐVHC đô thị sau sắp xếp.
Đối với trường hợp ĐVHC đô thị sau sắp xếp dự kiến thành lập mới phường từ xã hoặc sắp xếp phường với xã, cần phải lập báo cáo đánh giá trình độ phát triển cơ sở hạ tầng đô thị, các địa phương có trách nhiệm báo cáo: Thực trạng tình hình quy hoạch chung đô thị và quy hoạch phân khu của ĐVHC đô thị sau sắp xếp; phạm vi quy hoạch phân khu được duyệt và phạm vi khu vực dự kiến thành lập mới phường hoặc mở rộng phường hiện hữu.
Trường hợp thành phố trực thuộc Trung ương khi thực hiện phương án sắp xếp ĐVHC có dự kiến mở rộng quận hiện hữu hoặc thành lập quận mới, Bộ Xây dựng lưu ý các địa phương có báo cáo chi tiết riêng.
Bên cạnh đó, Bộ xây dựng đề nghị các địa phương báo cáo các khó khăn, vướng mắc (nếu có) và đề xuất, kiến nghị giải pháp tháo gỡ liên quan đến việc đánh giá phân loại đô thị để thực hiện sắp xếp ĐVHC.
Trước đó, Bộ Xây dựng đã ban hành văn bản 3572/BXD-PTĐT ngày 09/8/2023 hướng dẫn UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương rà soát quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn, đánh giá phân loại đô thị để thực hiện sắp xếp ĐVHC đô thị cấp huyện, cấp xã.
Đối với giai đoạn 2019-2021, Bộ Xây dựng đề nghị UBND cấp tỉnh căn cứ các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019-2021 và quy định tại khoản 2 Điều 2 Quyết định số 241/QĐ-TTg ngày 24/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt kế hoạch phân loại đô thị toàn quốc giai đoạn 2021-2030, chỉ đạo rà soát, điều chỉnh hoặc lập mới quy hoạch đô thị, chương trình phát triển đô thị tại ĐVHC đô thị cấp huyện, cấp xã hình thành sau sắp xếp.
Đối với giai đoạn 2023-2025, Bộ Xây dựng lưu ý các địa phương việc rà soát, lập, điều chỉnh quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn bảo đảm sự thống nhất với phương án tổng thể sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã; đồng thời cần xem xét, cân nhắc kỹ các yêu cầu của cả hai giai đoạn 2023-2025, 2026-2030 và các tiêu chuẩn quy định tại khoản 3, Điều 4 Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 ngày 12/7/2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030.
Theo Nghị quyết 1210/2016/UBTVQH13, Việt Nam hiện có 6 loại đô thị, bao gồm đô thị loại I, II, III, IV, V và đô thị loại đặc biệt.
Trong năm 2023, Bộ Xây dựng đã công nhận loại cho 30 đô thị, gồm: 3 đô thị loại II, 1 đô thị loại III, 2 đô thị loại IV, 24 đô thị loại V; 14 đô thị được thành lập mới (3 thị xã, 11 thị trấn), 1 thị trấn điều chỉnh mở rộng, 2 đô thị thành lập thêm phường.
Như vậy tính đến hết năm 2023, toàn quốc có 902 đô thị, trong đó có 2 đô thị loại đặc biệt, 22 đô thị loại I, 36 đô thị loại II, 45 đô thị loại III, 95 đô thị loại IV và 702 đô thị loại V.