Bảo đảm sử dụng tiết kiệm khoáng sản hướng tới phát triển bền vững

Một số điểm mới trong dự thảo Luật

Phát biểu tại Phiên họp mở rộng thẩm tra dự án Luật Địa chất và khoáng sản của UBTVQH sáng 17/4, Thứ trưởng Bộ TN&MT Trần Quý Kiên cho biết, bố cục dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản gồm 117 Điều, được bố cục thành 12 Chương, tăng 01 Chương và 31 Điều so với Luật Khoáng sản năm 2010; tăng 01 Chương và giảm 19 Điều so với Đề cương đã được thông qua.   

Một số điểm mới của dự thảo Luật gồm: Quy định về điều tra cơ bản địa chất (Chương III); Phân nhóm khoáng sản (Điều 7 và Chương VI); Tăng cường phân công, phân cấp cho chính quyền địa phương (chi tiết thể hiện tại mục V); Bổ sung và làm rõ các hoạt động thu hồi khoáng sản, đăng ký khai thác khoáng sản nhóm IV không phải cấp Giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản;

Bổ sung các trường hợp đặc thù cho phép khai thác khoáng sản không phải có Quy hoạch khoáng sản (khai thác khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ; thu hồi khoáng sản; khai thác tận thu khoáng sản);

Khai thác nước khoáng, nước nóng thiên nhiên, khai thác khoáng sản lòng sông, lòng hồ, ở khu vực biển không phải lập Đề án đóng cửa mỏ khoáng sản nhưng phải thực hiện Phương án đóng cửa mỏ khoáng sản; Công nhận kết quả thăm dò khoáng sản thay vì phê duyệt trữ lượng (Điều 53);

Sử dụng vốn ngân sách từ nguồn sự nghiệp kinh tế để tổ chức thực hiện thăm dò khoáng sản chiến lược, quan trọng; khoáng sản có giá trị kinh tế và nhu cầu sử dụng lớn (Điều 52);

Tiền cấp quyền khai thác khoáng sản được xác định trên cơ sở trữ lượng khoáng sản được quy định trong Giấy phép khai thác khoáng sản hoặc khối lượng khoáng sản được phép khai thác, thu hồi; tiền cấp quyền khai thác khoáng sản được thu theo năm và quyết toán theo sản lượng khai thác thực tế (Điều 103);

Tăng cường quản lý cát, sỏi lòng sông, lòng hồ, khu vực biển (Chương VIII); Cho phép tổ chức, cá nhân thế chấp, góp vốn quyền khai thác khoáng sản (Điều 62); Ưu tiên tổ chức, cá nhân đang khai thác hợp pháp được thăm dò xuống sâu, mở rộng để đánh giá đầy đủ, khống chế hết thân khoáng sản đối với loại khoáng sản được cấp phép mà không phải đấu giá quyền khai thác khoáng sản (Điều 5)…

Đề xuất điều chỉnh cấp phép khai thác từ 5 năm xuống 3 năm

Thay mặt Tiểu ban Môi trường và BĐKH, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT Nguyễn Tuấn Anh cho biết, dự thảo Luật đã kế thừa Luật Khoáng sản hiện hành, bổ sung một số quy định mới... Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban KHCN&MT đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát nội dung dự thảo Luật với Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch và các Luật khác có liên quan để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Ngoài ra, Phó Chủ nhiệm Nguyễn Tuấn Anh cũng đề nghị Bộ TN&MT cùng các cơ quan, đơn vị liên quan làm rõ hơn về quy định chung (Chương I); Chiến lược, quy hoạch địa chất, khoáng sản (Chương II); Điều tra cơ bản địa chất (Chương III) và điều tra địa chất về khoáng sản (Chương IV); Khu vực khoáng sản; sử dụng đất, nước, khu vực biển và hạ tầng, kỹ thuật trong hoạt động khoáng sản (Chương V); Hoạt động khoáng sản, thu hồi khoáng sản, chế biến khoáng sản (Chương VI); Quản lý cát, sỏi lòng sông, lòng hồ và khu vực biển (Chương VIII); Tài chính về địa chất, khoáng sản và đấu giá quyền khai thác khoáng sản (Chương X)...

Trong Phiên thảo luận, các đại biểu thống nhất cho rằng, việc xây dựng, ban hành Luật Địa chất và khoáng sản cần phải đáp ứng yêu cầu thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng; góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý cho các hoạt động địa chất, khoáng sản, bảo đảm tính đồng bộ, góp phần bảo đảm quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả khoáng sản, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Ngoài ra, các đại biểu cũng tập trung đóng góp ý kiến vào các nội dung liên quan đến vấn đề bảo đảm an ninh quốc gia, an ninh trong khai thác khoáng sản; Khai thác khoáng sản trong khi nhiều nguồn tài nguyên đang bị cạn kiệt; Khai thác khoáng sản phải đi liền với bảo vệ môi trường; Điều chỉnh thời gian cấp Giấy phép khai thác khoáng sản; Đánh giá tác động của Luật với vấn đề việc làm, an sinh xã hội và an toàn lao động...

Trong đó, đại biểu Trịnh Xuân An - Ủy ban Quốc phòng và An ninh nêu quan điểm, dự án Luật Địa chất và khoáng sản cần được rà soát kỹ lưỡng đối với các quy định, nội dung mới được cử tri, nhân dân quan tâm như tiêu chí bảo đảm an ninh quốc gia, bảo đảm an ninh trong khai thác khoáng sản; cần có quy định cụ thể trong việc khai thác những khoáng sản quý hiếm, có trữ lượng hạn chế; cần có sự điều chỉnh trong cấp phép khai thác khoáng sản, việc cấp Giấy phép khai thác khoáng sản không nên kéo dài và có thể điều chỉnh từ 5 năm xuống còn 3 năm.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Xã hội Lê Văn Khảm cho rằng, dự án Luật Địa chất và khoáng sản cần có sự đánh giá tác động của Luật với vấn đề lao động việc làm, an sinh xã hội; cần nghiên cứu kỹ lưỡng đối với vấn đề bảo đảm an toàn lao động trong khi khai thác khoáng sản.

Khẳng định Luật Khoáng sản 2010 sau hơn 13 năm thi hành đã đạt được những kết quả nhất định đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT Lê Quang Huy nhận định, các quy định của Luật Khoáng sản hiện hành như quy hoạch, điều tra, thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản còn bất cập, thiếu đồng bộ, chưa có sự gắn kết; quy định về thăm dò, khai thác khoáng sản làm VLXD thông thường chưa phù hợp với thực tiễn; chưa có quy định về điều tra cơ bản địa chất…

Mặt khác, một số luật liên quan đến lĩnh vực địa chất khoáng sản đã được sửa đổi như: Luật Đấu giá tài sản, Luật Đầu tư, Luật NSNN, Luật Đất đai… Do đó, cần phải rà soát sửa đổi để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, Quốc hội đã xem xét, quyết định đưa dự án Luật Địa chất và khoáng sản vào Chương trình xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 7 và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 8. Việc xây dựng, ban hành Luật phải đáp ứng yêu cầu thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng.