Trong Kết luận của Bộ Chính trị cũng như Nghị quyết của Quốc hội về dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, đều chưa quy định hình thức đầu tư khác bên cạnh hình thức đầu tư công... 
Chiều 24/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về bổ sung các hình thức đầu tư khác, bên cạnh hình thức đầu tư công, cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.
Chưa quy định hình thức đầu tư khác
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy trình bày Báo cáo cho biết, Dự án đã được Bộ Chính trị thống nhất chủ trương đầu tư theo hình thức đầu tư công tại Văn bản số 11376- CV/VPTW ngày 18/9/2024 của Văn phòng Trung ương Đảng; Bộ Chính trị đã trình và được Ban Chấp hành Trung ương thống nhất chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 20/9/2024; Quốc hội đã phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2024, hình thức đầu tư công.
Tại thời điểm trình Bộ Chính trị chấp thuận chủ trương đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam theo hình thức đầu tư công, chưa có nhà đầu tư quan tâm, đề xuất đầu tư tuyến đường sắt này.
Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, đã có một số nhà đầu tư quan tâm đề xuất đầu tư tư nhân (đầu tư trực tiếp); đối chiếu với kết luận của Bộ Chính trị tại Văn bản số 11376-CV/VPTW ngày 18/9/2024, và Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2024 của Quốc hội, cả 2 văn bản này đều chưa quy định hình thức đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) hoặc phương thức đầu tư tư nhân trực tiếp hoặc hình thức đầu tư khác.
Đối với hình thức đầu tư theo phương thức PPP và đầu tư tư nhân trực tiếp đã có đầy đủ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn. Bên cạnh đó, theo khoản 2 Điều 37 Luật Đầu tư công, việc bổ sung hình thức đầu tư không thuộc trường hợp phải điều điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án.
Tuy nhiên, đây là nội dung khác với Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2025 của Quốc hội nên Chính phủ báo cáo Quốc hội chấp thuận.
Do đó, Chính phủ kiến nghị chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư khác (đầu tư PPP, đầu tư kinh doanh...) cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam bên cạnh hình thức đầu tư công vào Nghị quyết của Kỳ họp; giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định; trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền báo cáo Quốc hội.
Tránh vướng mắc trong quá trình thực hiện
Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban KT-TC Phan Văn Mãi nêu rõ, Ủy ban tán thành đề xuất của Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV các nội dung: chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư khác như: đầu tư theo phương thức đối tác công tư, đầu tư kinh doanh... cho Dự án bên cạnh hình thức đầu tư công; giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định; trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền báo cáo Quốc hội.
Tuy nhiên, đề nghị rà soát, chỉnh lý theo hướng sửa đổi, bổ sung các điểm, khoản, Điều của Nghị quyết số 172/2024/QH15 để bảo đảm tính khả thi, thống nhất của hệ thống pháp luật, tránh vướng mắc trong quá trình triển khai, thực hiện; thể chế hóa đầy đủ kết luận của Bộ Chính trị về nội dung này.
Phát biểu kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành bổ sung hình thức đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 xem xét quyết định.
Đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến cơ quan thẩm tra điều chỉnh nội dung theo hướng bảo đảm tính khả thi, thống nhất của hệ thống pháp luật, tránh vướng mắc trong quá trình thực hiện, Ủy ban KT-TC hoàn thiện báo cáo thẩm tra trình Quốc hội quyết định.
Cũng trong chiều 24/6, UBTVQH cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi). Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý, chỉ đưa các quy định thuộc thẩm quyền của Quốc hội và lược bỏ các nội dung quy định chi tiết thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Bộ trưởng để bảo đảm dự thảo Luật chỉ quy định những vấn đề khung, mang tính nguyên tắc, thuộc thẩm quyền của Quốc hội; đã bổ sung nội dung giám sát của Quốc hội, ĐBQH, các cơ quan của Quốc hội tại khoản 3 Điều 57 dự thảo Luật; rà soát và chỉnh lý 18 cơ chế, chính sách trong dự thảo Luật để bảo đảm các chính sách này không thực hiện một cách cơ học, có tính ổn định và tạo đột phá cho phát triển hệ thống đường sắt, thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng; rà soát toàn bộ cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt và đã giới hạn phạm vi chỉ áp dụng các cơ chế, chính sách này cho dự án quan trọng quốc gia và dự án do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, không phổ quát chung cho tất cả các dự án đường sắt.
