Bộ Xây dựng vừa ban hành các quyết định về việc công bố thủ tục hành chính sửa đổi, bổ sung trong lĩnh vực đường sắt. 
Tăng cường phân cấp, rút ngắn thời gian giải quyết
Theo Quyết định số 900/QĐ-BXD của Bộ Xây dựng vừa ban hành, 9 thủ tục hành chính được cập nhật, bao gồm: Cấp giấy phép xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường ngang; bãi bỏ đường ngang; gia hạn giấy phép xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường ngang; cấp giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đường sắt; cấp lại giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đường sắt; xóa, thu hồi giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đường sắt; chấp thuận chủ trương kết nối các tuyến đường sắt; cấp giấy phép kết nối các tuyến đường sắt; gia hạn hoặc bãi bỏ giấy phép kết nối tuyến đường sắt.
Những nội dung sửa đổi, bổ sung này được quy định chi tiết tại Thông tư số 09/2025/TT-BXD ban hành ngày 13/6/2025, đây văn bản pháp lý hướng dẫn thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước mới được phân cấp cho địa phương, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động từ ngày 1/7.
Theo quy định mới, các thủ tục liên quan đến đường ngang (xây dựng mới, cải tạo, gia hạn, bãi bỏ) sẽ được phân định rõ ràng giữa cơ quan trung ương và địa phương. Cụ thể, Cục Đường sắt Việt Nam tiếp nhận và giải quyết các thủ tục liên quan đến đường ngang công cộng trên đường sắt quốc gia. UBND cấp tỉnh đảm nhiệm thủ tục liên quan đến đường ngang chuyên dùng và các tuyến thuộc phạm vi địa phương quản lý.
Đáng chú ý, thời hạn giải quyết hồ sơ cũng được rút ngắn đáng kể. Thủ tục cấp giấy phép xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường ngang: Giải quyết trong 10 ngày làm việc. Thủ tục gia hạn giấy phép: Thời gian xử lý chỉ còn 3 ngày làm việc. Thủ tục bãi bỏ đường ngang: Hoàn thành trong 7 ngày làm việc. Thủ tục cấp/cấp lại giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đường sắt: Xử lý trong 3 ngày làm việc, riêng trường hợp bị mất giấy tờ được giải quyết trong 30 ngày.
Các cơ quan thực hiện có thể nhận hồ sơ thông qua nhiều hình thức: Trực tiếp, qua bưu điện hoặc trên môi trường mạng, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp tham gia hoạt động đầu tư, vận hành hệ thống đường sắt.
Bộ Xây dựng cũng ban hành đồng bộ hệ thống mẫu đơn, giấy phép và văn bản hành chính liên quan đến từng thủ tục để đảm bảo thống nhất, minh bạch trong quá trình giải quyết. Trong đó, các thủ tục cấp phép và hành chính thường lệ không áp dụng phí, lệ phí, ngoại trừ thủ tục cấp và cấp lại giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đường sắt có mức lệ phí quy định là 120.000 đồng/lần.
Cùng với đó, quy định mới đã hiệu quả quản lý và bảo đảm ATGT đường sắt. Việc sửa đổi, bổ sung hệ thống thủ tục hành chính lần này không chỉ đơn thuần là cải cách về mặt hành chính, mà còn gắn với mục tiêu lớn hơn trong chiến lược phát triển hạ tầng giao thông quốc gia: Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, đảm bảo ATGT tại các điểm giao cắt đường sắt - đường bộ và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong lĩnh vực vận tải, logistics.
Ngoài ra, các yêu cầu cụ thể đối với từng loại thủ tục như: Thành phần hồ sơ, quy trình phối hợp giữa các cơ quan liên quan, trách nhiệm của các bên tham gia cũng được quy định rõ, nhằm đảm bảo tiến độ và chất lượng công tác thẩm định, cấp phép, xử lý hồ sơ hành chính.
Bổ sung thủ tục hành chính về chấp thuận chủ trương xây dựng đường ngang
Trước đó, ngày 19/6, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định số 869/QĐ-BXD, công bố sửa đổi, bổ sung một thủ tục hành chính quan trọng trong lĩnh vực đường sắt: Chấp thuận chủ trương xây dựng đường ngang. Đây là thủ tục liên quan đến việc xây dựng mới các điểm giao cắt giữa đường sắt và đường bộ, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa và phát triển giao thông ngày càng mạnh mẽ.
Theo Quyết định này, thủ tục áp dụng đối với các dự án xây dựng đường ngang tại những tuyến đường sắt có tốc độ thiết kế dưới 100 km/h, giao cắt với đường bộ cấp IV trở xuống. Cơ quan có thẩm quyền giải quyết là Cục Đường sắt Việt Nam hoặc UBND tỉnh/thành phố, tùy theo tuyến đường do cơ quan nào quản lý.
Chủ đầu tư dự án xây dựng đường ngang sẽ nộp 01 bộ hồ sơ (bao gồm văn bản đề nghị và bình đồ khu vực xây dựng) trực tiếp, qua bưu điện hoặc môi trường điện tử. Trong 02 ngày làm việc, cơ quan tiếp nhận sẽ kiểm tra tính hợp lệ và gửi văn bản lấy ý kiến các bên liên quan.
Các cơ quan nhận được văn bản lấy ý kiến có 05 ngày làm việc để phản hồi. Nếu không trả lời đúng hạn, ý kiến được coi là đồng thuận mặc định. Thủ tục phải được hoàn thành trong vòng 10 ngày làm việc kể từ khi tiếp nhận hồ sơ đầy đủ. Nếu không chấp thuận, cơ quan xử lý phải trả lời bằng văn bản, nêu rõ lý do.
Cũng giống như các thủ tục hành chính khác trong lĩnh vực đường sắt, thủ tục này không thu phí, lệ phí. Tuy nhiên, hồ sơ đề nghị phải đảm bảo các yêu cầu cụ thể về vị trí giao cắt, yếu tố kỹ thuật, hình thức phòng vệ (có người gác, cảnh báo tự động…), cũng như xác định rõ nguồn kinh phí xây dựng, quản lý và bảo trì. Các yêu cầu này được quy định cụ thể trong Thông tư 29/2023/TT-BGTVT và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đường sắt.
Được biết, Quyết định 900/QĐ-BXD và Quyết định 869/QĐ-BXD là một phần trong chương trình cải cách hành chính toàn diện của Bộ Xây dựng, phù hợp với định hướng đẩy mạnh số hóa, đơn giản hóa thủ tục hành chính và phân cấp quản lý gắn với trách nhiệm rõ ràng. Với các thay đổi cụ thể, thiết thực, quyết định này được kỳ vọng sẽ tạo động lực mới cho hoạt động đầu tư, xây dựng và vận hành đường sắt tại Việt Nam trong thời gian tới.
Bộ Xây dựng đang thể hiện rõ quyết tâm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, đơn giản hóa thủ tục, phân quyền rõ ràng và hướng tới xây dựng hệ thống giao thông đường sắt an toàn, hiệu quả và đồng bộ với các loại hình giao thông khác. Đây không chỉ là các văn bản hành chính đơn thuần, mà còn là nền tảng pháp lý để đẩy nhanh tiến độ đầu tư, tránh chồng chéo giữa các bộ ngành và địa phương, đồng thời bảo vệ hành lang an toàn đường sắt.
