

Cần sự phối hợp giữa nhà trường, doanh nghiệp và nhà nước trong đào tạo BIM
Theo thống kê, từ năm 2022 đến nay, hơn 460 học viên từ Viện Nghiên cứu và phát triển BIM (BIMREADI) và Trường ĐH Giao thông vận tải phân hiệu tại TP.HCM đã tham gia các chương trình đào tạo BIM.
Một số kết quả nổi bật bao gồm: Tổng số học viên: 64+99+75+121+73+29=461. Phân bố theo khoảng thời gian kinh nghiệm (tính theo % tổng học viên):< 5 năm: 64 học viên (13,88%); 5 - 10 năm: 99 học viên (21,48%); 10 - 15 năm: 75 học viên (16,27%); 15 - 20 năm: 121 học viên (26,25%) (nhóm lớn nhất); 20 - 25 năm: 73 học viên (15,84%); > 25 năm: 29 học viên (6,29%) (nhóm nhỏ nhất). (Hình 1)
Nhóm kinh nghiệm thấp (<10 năm): Chiếm 35,36% tổng học viên (13,88% + 21,48%). Đây là nhóm có xu hướng mới tham gia vào ngành hoặc đang trong giai đoạn đầu sự nghiệp. Sự quan tâm của nhóm này đến BIM cho thấy nhu cầu học tập và làm quen với công nghệ hiện đại để phát triển sự nghiệp. Chiếm tỷ lệ cao trong lớp học, phản ánh tính phổ biến của BIM đối với thế hệ trẻ.
Nhóm kinh nghiệm trung bình (10 - 20 năm): Chiếm 42,52% tổng học viên (16,27% + 26,25%). Đây là nhóm học viên có kinh nghiệm làm việc đáng kể, chiếm tỷ lệ lớn nhất trong thống kê. Nhóm 15 - 20 năm kinh nghiệm chiếm ưu thế (26,25%), điều này có thể do họ cảm thấy BIM là cơ hội để nâng cao kỹ năng, phù hợp với vai trò quản lý hoặc điều hành dự án.
Nhóm kinh nghiệm cao (>20 năm): Chiếm 22,13% tổng học viên (15,84% + 6,29%). Nhóm này chủ yếu là các chuyên gia hoặc lãnh đạo lâu năm trong ngành Giao thông. Tỷ lệ tham gia thấp hơn (đặc biệt với nhóm >25 năm, chỉ 6,29%), có thể do các yếu tố như ít nhu cầu tiếp cận công nghệ mới hoặc đã quen thuộc với quy trình cũ.
Đề xuất Chương trình đào tạo linh hoạt theo kinh nghiệm:
Nhóm <10 năm: Tập trung vào đào tạo cơ bản về BIM, nhấn mạnh kỹ năng thực hành và áp dụng thực tiễn.
Nhóm 10 - 20 năm: Tăng cường đào tạo nâng cao, tập trung vào quản lý dự án và các lợi ích dài hạn của BIM.
Nhóm >20 năm: Tích hợp BIM vào chiến lược điều hành và quản lý cấp cao, giúp các lãnh đạo lâu năm thấy rõ lợi ích chiến lược của BIM.
Tăng cường truyền thông cho nhóm kinh nghiệm cao (>20 năm): Cần thuyết phục nhóm này về lợi ích lâu dài của BIM trong việc cải thiện hiệu quả dự án và giảm chi phí. (Hình 2)
Tập trung lớn ở nhóm thực thi (TVTK và nhà thầu): Chiếm 71%, điều này phản ánh vai trò thiết yếu của BIM trong các công việc triển khai thực tế của dự án giao thông. BIM đang trở thành công cụ bắt buộc với nhóm thiết kế và thi công.
BQLDA có tỷ lệ tham gia thấp hơn (29%): Có thể do BQLDA ít sử dụng trực tiếp BIM mà chủ yếu quản lý qua báo cáo hoặc công cụ trung gian. Tuy nhiên, với xu hướng hiện đại hóa, vai trò của BIM trong quản lý dự án ngày càng tăng, đòi hỏi sự tham gia cao hơn từ BQLDA.
Tích hợp BIM trong giảng dạy tại các trường đại học: Các trường kỹ thuật lớn như ĐH Xây dựng Hà Nội, ĐH Bách khoa TP.HCM, Trường ĐH Kiến trúc TP.HCM, Trường ĐH Giao thông vận tải… đã đưa BIM vào các môn học chuyên ngành, theo khung chương trình do Bộ Xây dựng ban hành.
Hiệu quả đào tạo: Sinh viên sau khi tham gia khóa học đã có khả năng sử dụng phần mềm BIM, áp dụng vào thực tế và đạt được các giải thưởng trong các dự án.
Tuy nhiên, một số hạn chế cần được khắc phục như: Cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ: Máy tính cấu hình thấp và cơ sở thực hành BIM còn thiếu. Kết nối doanh nghiệp hạn chế: Dù đã có nỗ lực, nhưng sự hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp chưa đạt hiệu quả tối ưu.
Để nâng cao chất lượng và mở rộng việc ứng dụng BIM trong giao thông và hạ tầng, cần thực hiện các giải pháp sau:
Cải tiến giáo trình và nội dung đào tạo
Xây dựng giáo trình toàn diện, bao gồm các nội dung như: BIM1: Khởi tạo mô hình và phối hợp dữ liệu trong thiết kế; BIM2: Tích hợp thông tin cho giai đoạn thi công và vận hành; BIM3: Phân tích dữ liệu vận hành, dự báo sớm bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data). Hiện có một số tài liệu giảng dạy liên quan đến BIM cho công trình giao thông (hình 3).
Nội dung câu hỏi kiến thức về BIM trong thi cấp chứng chỉ hành nghề hoạt động xây dựng trong tương lai sẽ có các câu hỏi kiến thức về BIM. Cục Quản lý hoạt động xây dựng (Bộ Xây dựng) đã có công văn lấy ý kiến ngày 14/3/2024 gửi đến các trường đại học và cao đẳng, các tổ chức nghề nghiệp (hình 4)…
Biên dịch và cập nhật các tài liệu quốc tế liên quan đến BIM (hình 5).
Tăng cường thực hành và kết nối thực tế
Xây dựng các phòng thực hành BIM với thiết bị hiện đại.
Tích hợp bài tập và đồ án liên quan trực tiếp đến BIM trong chương trình học.
Tăng cường hợp tác với doanh nghiệp để hỗ trợ sinh viên thực tập và làm việc trong các dự án thực tế.
Hỗ trợ chính sách từ nhà nước
Cấp ngân sách cho các trường đại học để nâng cấp cơ sở vật chất phục vụ đào tạo BIM.
Ban hành quy định và tiêu chuẩn mới liên quan đến BIM (như ADAC), đặc biệt trong các lĩnh vực vận hành và phân tích dữ liệu.
KẾT LUẬN
Trong 5 - 10 năm tới, BIM cần trở thành môn học bắt buộc trong tất cả các trường kỹ thuật. Đồng thời, việc tích hợp các công nghệ tiên tiến như AI và Big Data vào chương trình đào tạo BIM sẽ giúp nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng nhu cầu thực tế.
Đào tạo BIM trong giao thông và hạ tầng tại Việt Nam đang trên đà phát triển, nhưng để đạt được hiệu quả toàn diện, cần có sự phối hợp giữa nhà trường, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước. Việc đầu tư mạnh mẽ hơn vào cơ sở vật chất, giáo trình và kết nối thực tế sẽ tạo nền tảng vững chắc cho nguồn nhân lực chất lượng cao trong tương lai.