Phát biểu của địa phương tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về đôn đốc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 và thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, đã chỉ ra nhiều tồn tại, khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, trong đó có câu chuyện nhiệm kỳ lãnh đạo. Kỳ vọng chính sách đặc thù đối với TP.HCM
Tại đầu cầu TP.HCM, Chủ tịch UBND thành phố Phan Văn Mãi cho biết, năm 2022, TP.HCM được giao vốn 54.000 tỷ đồng nhưng khả năng cân đối của thành phố là 37.000 tỷ đồng. Đến ngày 31/1/2023, giải ngân được 71,3% tương đương 26.636 tỷ đồng trong số 37.000 tỷ đồng, tuy không đạt mục tiêu nhưng tăng 35% so với cùng kỳ năm 2021 là 6.900 tỷ đồng.
Việc chậm giải ngân so với mục tiêu đề ra xuất phát từ 5 nguyên nhân chính như: (1) Thủ tục dự án, thủ tục xây dựng, phân bổ vốn của thành phố trong năm 2022 làm chậm; (2) Về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB): Nhiều dự án kéo dài nên giá đất tăng, dẫn đến GPMB chậm, vừa không GPMB được, vừa ảnh hưởng đến tiến độ xây lắp; (3) Giá vật liệu tăng ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng; (4) Thủ tục thuộc một số dự án ODA chậm; (5) Trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc chuẩn bị hồ sơ, đánh giá các tình huống phát sinh, chủ động tháo gỡ còn chậm.
Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi cũng cho biết, rút kinh nghiệm của năm 2022, trong năm 2023, TP.HCM được phân bổ vốn 70.000 tỷ đồng, tăng gần gấp đôi so với năm 2022, trong đó có 16.500 tỷ đồng vốn của Trung ương và 55.200 tỷ đồng vốn của địa phương. Thành phố đã phân bổ xong 100% vốn Trung ương, vốn địa phương còn 26.000 tỷ đồng do một số hồ sơ dự án chưa hoàn thiện.
TP.HCM đã tổ chức Hội nghị triển khai kết quả giải ngân vốn đầu tư năm 2022 và phương hướng năm 2023, xác định trách nhiệm của các bên như: Chủ đầu tư, Sở KH&ĐT, Phó Chủ tịch thành phố phụ trách lĩnh vực; lấy ý kiến về những khó khăn vướng mắc, đặc biệt là về những thủ tục phối hợp giữa các ngành, thủ tục GPMB... sao cho đến nửa đầu năm 2023, công tác GPMB phải đảm bảo.
Bên cạnh đó, TP.HCM cũng tiến hành củng cố lại các tổ công tác: Tổ GPMB, Tổ các dự án vốn lớn, Tổ ODA; Ban hành các văn bản, các quy định, chương trình hành động và các chỉ đạo cụ thể cho từng dự án.
Riêng đối với Dự án Vành đai 3, dự kiến đến ngày 15/6/2023 sẽ bàn giao 80% mặt bằng cho nhà đầu tư, khởi công dự án trong tháng 6/2023. Năm 2023, vốn GPMB của Dự án Vành đai 3 là hơn 18.000 tỷ đồng. Từ cuối năm 2022 đến nay, các địa phương đã rà soát các thủ tục để cố gắng đến tháng 6/2023 bàn giao 80% mặt bằng và đến tháng 11/2023 bàn giao 100% mặt bằng.
Với những nỗ lực của TP.HCM, Chủ tịch thành phố Phan Văn Mãi kỳ vọng, dự thảo Nghị quyết cơ chế, chính sách đặc thù với TP.HCM liên quan nhiều đến các cơ chế đầu tư, GPMB và những cơ chế thu hút vốn khác. Nếu đến tháng 5/2023, được Quốc hội phê duyệt và triển khai trong thực tiễn, sẽ có tác động lớn đến thúc đẩy đầu tư công và thu hút nguồn lực đầu tư xã hội khác.
Kiến nghị đẩy mạnh phân cấp, phân quyền
Tại đầu cầu TP Hà Nội, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, Thành phố đã hỗ trợ cho 2,6 triệu lượt đối tượng, người lao động, người gặp khó khăn sau dịch COVID-19 với số tiền là 2.661 tỷ đồng; hoàn thành việc hỗ trợ chi trả tiền thuê nhà cho 420.000 người lao động của 13.000 doanh nghiệp số tiền là 220 tỷ đồng.
Đã có 85.000 lượt doanh nghiệp được giảm thuế GTGT với tổng số tiền 19.400 tỷ đồng và hơn 18.000 doanh nghiệp được gia hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân, thuế GTGT… với tổng số tiền 20.000 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, TP Hà Nội đã hướng dẫn 100% đối tượng việc giảm 30% thuế đất.
Về việc giải ngân đầu tư công 2022, tháng 9/2022, TP Hà Nội giải ngân chưa được 50%. Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của đoàn công tác Thủ tướng Chính phủ, TP Hà Nội chủ động nhận diện các khó khăn, vướng mắc để tháo gỡ. Đến ngày 31/1/2023, đã giải ngân được hơn 45.000 tỷ đồng (87,8%).
Năm 2023, TP Hà Nội đã phân khai gần 47.000 tỷ đồng vốn đầu tư công. Ngay từ đầu năm, TP Hà Nội thanh tra công vụ đầu tư công, thanh tra kết quả năm 2022 và chuẩn bị cho năm 2023. Đến cuối tháng 2/2023, Hà Nội đã giải ngân được hơn 3.600 tỷ đồng (5,5% kế hoạch năm 2023).
Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cũng cho biết, vốn ODA của Dự án Nhà máy nước thải Yên Xá đã hết thời gian Hiệp định vay vốn, TP Hà Nội đã có báo cáo Thủ tướng và đã được Thủ tướng đồng ý gia hạn dự án đến cuối tháng 5/2023. TP Hà Nội đang đợi chỉ đạo của Chính phủ để triển khai dự án.
Bên cạnh đó, còn có Dự án đường Nhổn - Ga Hà Nội cũng hết thời gian Hiệp định vay vốn. TP Hà Nội đã hoàn thiện các thủ tục, chỉ còn chờ thủ tục cho phép triển khai. Quy trình thực hiện thủ tục này đang quá chậm.
TP Hà Nội kiến nghị Thủ tướng, các bộ, ngành đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền cho địa phương để đẩy nhanh tiến độ đầu tư công. Hiện nay, một dự án “thông được đầu này thì bị chặn hết các đầu khác”, chặn về đất đai, về môi trường… Việc phân cấp, ủy quyền để giảm tình trạng “phải ngồi đôn đốc nhau” như hiện nay.
Ngoài ra, liên quan đến Luật Đầu tư công, không chỉ riêng TP Hà Nội mà các địa phương khác cũng đang vướng câu chuyện phải có đủ vốn mới được phê duyệt chủ đầu tư. TP Hà Nội nhiệm kỳ này có 250.000 tỷ vốn đầu tư công, chỉ bố trí được cho 5-7 công trình đã hết, nhưng lại phải thực hiện trong ít nhất 2 nhiệm kỳ. Cho thấy, câu chuyện nhiệm kỳ ảnh hưởng lớn đến việc bố trí vốn đầu tư công mà Hội đồng nhân dân không thể tháo gỡ. Bởi, cứ tháo gỡ là sai luật. Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tháo gỡ câu chuyện bố trí vốn đầu tư công.
