Chặng đường khó nhưng khả thi

Đây là vấn đề được đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, chuyên gia, và doanh nghiệp liên quan bàn thảo sôi nổi tại hội thảo “Hiện thực hóa nhà ở xã hội Xanh”, diễn ra vào ngày 22/8 tại TP.HCM, do thương hiệu Xi măng Fico-YTL đồng tổ chức. 

“Xanh hóa” NƠXH còn nhiều thách thức 

Kể từ cuối năm 2021, Việt Nam chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ số lượng các dự án Xanh. Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC) báo cáo, số lượng dự án Xanh trong nước đã tăng từ 200 công trình vào cuối năm 2021 lên 476 công trình vào tháng 6/2024, tương đương với khoảng 11,5 triệu m² diện tích sàn đạt chứng nhận Xanh.

Sự tăng trưởng này phản ánh xu hướng rộng lớn hơn đối với tính bền vững và cho thấy sự công nhận ngày càng tăng về tầm quan trọng của các hoạt động xây dựng có trách nhiệm với môi trường.

Sự gia tăng trong các dự án Xanh là một minh chứng cho hiệu quả của những nỗ lực liên tục để thúc đẩy xây dựng bền vững. Tuy nhiên, việc chuyển sang thực hành xây dựng Xanh không chỉ là một xu hướng vượt qua, đó là một sự chuyển đổi cần thiết được thúc đẩy bởi cả nhu cầu thị trường và khung pháp lý. Số lượng các dự án Xanh được chứng nhận tăng lên làm nổi bật sự tích hợp thành công của các hoạt động bền vững vào lĩnh vực xây dựng Việt Nam.

Nhưng, bất chấp sự tiến bộ này, quá trình chuyển đổi sang xây dựng Xanh phải đối mặt với một số thách thức, đặc biệt là trong phân khúc nhà ở xã hội (NƠXH). Các dự án NƠXH không có nhiều lợi thế để thu hút đầu tư do tỷ suất lợi nhuận thấp hơn so với các phân khúc BĐS khác. Sự bất lợi về khía cạnh lợi nhuận này đặt ra một rào cản đáng kể đối với việc áp dụng rộng rãi các hoạt động Xanh trong NƠXH, mặc dù lĩnh vực này có tầm quan trọng quan trọng trong việc giải quyết nhu cầu nhà ở đối với dân số có thu nhập thấp.

Đáp lại điều này, Chính phủ Việt Nam đã đặt ra một mục tiêu đầy tham vọng là xây dựng 1 triệu NƠXH vào năm 2030. Sáng kiến này nhằm giải quyết nhu cầu cấp bách về nhà ở giá rẻ đồng thời tích hợp các thực tiễn bền vững vào quá trình phát triển. 

Việc xây dựng 1 triệu căn NƠXH mang đến cơ hội duy nhất để đưa các nguyên tắc xây dựng Xanh vào một chương trình nhà ở quy mô lớn, làm cho cuộc sống bền vững có thể tiếp cận được với một bộ phận dân số rộng lớn hơn. 

Tính khả thi phụ thuộc lớn vào chính sách 

Để khắc phục những thách thức tài chính liên quan đến NƠXH Xanh, các chính sách hỗ trợ của Chính phủ và ưu đãi tài chính là rất quan trọng. Chính phủ Việt Nam đã công nhận nhu cầu này và đã thực hiện các bước để cung cấp hỗ trợ tài chính cho các dự án xây dựng Xanh. 

Đơn cử, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã giới thiệu gói tín dụng 120 nghìn tỷ đồng nhằm hỗ trợ các chương trình NƠXH. Gói này, được phân phối thông qua 4 ngân hàng thương mại nhà nước, cung cấp giảm lãi suất cho vay giảm 1,7% mỗi năm so với lãi suất ban đầu. Việc giảm này nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính đối với các nhà phát triển NƠXH và khuyến khích đầu tư vào các dự án NƠXH Xanh.

Ngoài các ưu đãi tài chính, các chính sách ưu đãi là cần thiết để làm cho các dự án NƠXH Xanh hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư. Các chính sách này có thể bao gồm lợi ích thuế, tài trợ và các hình thức hỗ trợ tài chính khác giúp giảm chi phí trả trước liên quan đến xây dựng Xanh. Bằng cách tạo ra một môi trường tài chính thuận lợi hơn, Chính phủ có thể kích thích đầu tư lớn hơn vào NƠXH Xanh và đẩy nhanh việc áp dụng các hoạt động bền vững trong toàn ngành. 

Xanh hóa NƠXH là quyết định ở chủ đầu tư 

Một mối quan tâm chung về xây dựng Xanh là nhận thức về chi phí tăng lên. Tuy nhiên, những chia sẻ của các nhà tư vấn xây dựng dự án tiêu chuẩn Xanh, gần đây cho thấy rằng các chi phí bổ sung liên quan đến nhà ở xanh là tương đối khiêm tốn, đặc biệt khi lựa chọn tiêu chuẩn Xanh phù hợp. Ông Vũ Linh Quang - thành viên HĐQT Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (VGBC) cho biết, mức tăng trung bình về chi phí cho nhà ở Xanh là ít hơn 1% tổng đầu tư. Sự gia tăng chi phí trung bình này chứng minh rằng xây dựng Xanh có thể khả thi về mặt kinh tế và triển khai thực tế.  

Bổ sung và đồng tình với chia sẻ của ông Vũ Linh Quang, theo ông Nguyễn Công Bảo - Giám đốc điều hành Công ty CP Xi măng Fico Tây Ninh, việc lựa chọn tiêu chí Xanh và VLXD phù hợp là một trong những cách giúp công trình Xanh nói chung và NƠXH Xanh nói riêng có thể đạt được mục tiêu không phát sinh chi phí.  

Ông Nguyễn Công Bảo nêu lý do chủ đầu tư dự án không khó để tìm những sản phẩm, VLXD Xanh với mức giá cạnh tranh, không tăng chi phí. Chẳng hạn, bê tông có hàm lượng tái chế từ xỉ lò cao hoặc tro bay từ 25 - 30%; hay với thép được sản xuất từ công nghệ lò cao hoặc điện hồ quang - sử dụng thép tái chế và giảm phát thải CO₂. 

Riêng với xi măng nhãn xanh của Fico Tây Ninh, phát thải của sản phẩm chỉ trong khoảng từ 350 - 600 kg CO₂/tấn, ít hơn từ 30 - 70% so với xi măng Portland được sử dụng phổ biến trên thế giới. “Cùng một giá, cùng một chất lượng nhưng chúng ta có thể lựa chọn sản phẩm mà đơn vị tư vấn tính toán lượng phát thải ít hơn, mang lại hiệu quả hơn cho công trình”, ông Nguyễn Công Bảo chia sẻ.  

Hơn nữa, lợi ích dài hạn của các hoạt động xây dựng Xanh, chẳng hạn như giảm mức tiêu thụ năng lượng, chi phí hoạt động thấp hơn và giá trị tài sản nâng cao, có thể bù đắp khoản đầu tư ban đầu. 

Hiện nay, nhiều báo cáo đo lường tại nhiều nước trên thế giới chứng minh rằng, hóa đơn điện nước và chi phí bảo trì thấp hơn, có thể cải thiện hiệu quả tài chính tổng thể của dự án. Đặc biệt, công trình Xanh còn giảm 47% triệu chứng ốm vặt (do không khí trong lành hơn), tăng năng suất 17% so với các tòa nhà thông thường, tăng thêm người lao động và doanh nghiệp 42,75 giờ làm việc, tức là thêm hơn một tuần làm việc hiệu suất cao. 

Như vậy, rào cản chi phí nhận thức không nên là yếu tố trì hoãn các nhà đầu tư theo đuổi các sáng kiến NƠXH Xanh. 

“Xanh hóa” NƠXH định hình tương lai bền vững 

Việc tích hợp các hoạt động Xanh vào các dự án NƠXH là một thành phần quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của quốc gia. Đề án 1 triệu căn NƠXH của Việt Nam đã đi được 15% mục tiêu số căn hộ, Chính phủ cần khuyến khích “Xanh hóa” 85% số căn hộ còn lại từ đây đến năm 2030. Bằng cách thực hiện các chính sách hỗ trợ, cung cấp các ưu đãi tài chính và thúc đẩy sự hợp tác của ngành, Việt Nam có thể vượt qua các rào cản và đảm bảo rằng NƠXH Xanh trở thành hiện thực rộng rãi. 

Tóm lại, hành trình hướng tới NƠXH Xanh tại Việt Nam vừa khả thi vừa cần thiết. Bằng cách tận dụng sự hỗ trợ tài chính, các ưu đãi về chính sách và cam kết thực hiện các hoạt động bền vững, Việt Nam có thể đảm bảo rằng lĩnh vực NƠXH đóng góp tích cực vào cả kết quả về môi trường và xã hội. 

Khi đất nước tiến lên phía trước, việc tích hợp các hoạt động xây dựng Xanh sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai bền vững cho tất cả mọi người.