Chưa làm chủ được thiết bị, công nghệ, sử dụng nợ vay lớn tài trợ cho các dự án năng lượng tái tạo … là những nguyên nhân chính khiến chi phí đầu tư năng lượng tái tạo ở Việt Nam phụ thuộc phần lớn vào diễn biến thị trường toàn cầu. Cơ quan Năng lượng tái tạo Quốc tế (IRENA) ước tính, chi phí đầu tư cho các dự án NLTT trong năm 2022 tăng trung bình khoảng 15-25% so với thời điểm năm 2020.
Theo phân tích của Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCBS), điều này có nguyên nhân từ xu hướng tăng giá của các nguyên liệu đầu vào cần thiết cho quá trình sản xuất các thiết bị điện gió, tấm pin năng lượng mặt trời do khan hiếm nguồn cung và đứt gãy chuỗi cung ứng đã khiến cho xu hướng giảm giá thành sản xuất tăng.
Bên cạnh đó là xu hướng thắt chặt tiền tệ trên toàn cầu làm đẩy lãi suất tăng mạnh cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng chi phí đầu tư cho các dự án NLTT, do chi phí tài chính chiếm tỷ trọng khá lớn trong tổng vốn đầu tư (6-7%).
Ngoài ra, mặc dù giá thành sản xuất đã giảm mạnh hơn trong 1 thập kỷ gần đây nhưng giá thành sản xuất không còn giảm mạnh như trong giai đoạn trước do chuỗi giá trị dự án NLTT chưa được đa dạng hóa và công nghệ chưa được phát triển rộng rãi, cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho chi phí đầu từ vào dự án NLTT tăng.
Theo các chuyên gia, các dự án NLTT đang phụ thuộc cao vào chuỗi cung ứng từ một số nhà cung cấp. Với các dự án điện gió, turbine chiếm tỷ trọng từ 60-70% trong tổng chi phí nhưng có đến 23/35 nhà cung cấp chính thuộc Trung Quốc và Ấn Độ, châu Âu là thị trường lớn thứ 2 với 20% thị phần thuộc về 3 nhà cung cấp chính: Vestas, Siemens Gamesa Renewable Energy và GE Renewable Energy.
Đối với các dự án ĐMT, Trung Quốc hiện đang làm chủ hơn 80% công nghệ sản xuất các tấm pin mặt trời.
Với mức độ phụ thuộc cao như hiện nay, các dự án NLTT trong tương lai sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro gây gián đoạn chuỗi cung ứng và gia tăng chi phí đầu tư bởi các yếu tố liên quan đến địa chính trị, chính sách điều hành của chính phủ các quốc gia, biến động của các nguyên vật liệu cơ bản khác…
Tại Việt Nam, chi phí đầu tư dự án NLTT vẫn còn cao so với các quốc gia khác do Việt Nam vẫn chưa thể làm chủ được công nghệ của các thiết bị chính và phần lớn phải nhập khẩu từ Trung Quốc và các nhà sản xuất lớn ở khu vực EU.
Một số nguyên nhân làm tăng chi phí đầu tư dự án NLTT ở Việt Nam được các chuyên gia nhận định như: Biến động giá nguyên vật liệu cơ bản khác cần cho quá trình sản xuất thiết bị (Niken, Cobalt, Aluminium, Đồng), tắc nghẽn chuỗi cung ứng...
Bên cạnh đó, các DN Việt Nam thường sử dụng nợ vay lớn để tài trợ cho các dự án NLTT nên xu hướng biến động lãi suất sẽ ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của dự án.
VCBS nhận định, chi phí đầu tư các dự án NLTT ở Việt Nam trong tương lai sẽ phụ thuộc lớn vào diễn biến từ thị trường toàn cầu.
