Số lượng công trình xanh đang tăng nhanh phản ánh thực tế có sự chuyển dịch về xu hướng trong việc đầu tư xây dựng, quản lý vận hành các công trình dân dụng, công cộng, công trình công nghiệp theo hướng xanh, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường và bền vững. Tổng quan các chính sách về phát triển công trình xanh
Khái niệm, nội hàm về “công trình xanh” đã được nghiên cứu, ban hành trong một số văn bản như Luật Xây dựng số 62/2020/QH14 sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Xây dựng: “Nhà nước khuyến khích hoạt động đầu tư, chứng nhận công trình xây dựng sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng, tài nguyên, bảo đảm yêu cầu bảo vệ môi trường trường; phát triển đô thị sinh thái, đô thị thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững” (Khoản 4 Điều 1).
Tại Nghị định số 15/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số nội dụng về quản lý dự án đầu tư xây dựng đã nêu đầy đủ về khái niệm “Công trình xanh (Green Building) là công trình xây dựng được thiết kế, xây dựng và vận hành đáp ứng các tiêu chí, tiêu chuẩn về sử dụng hiệu quả năng lượng, tiết kiệm tài nguyên; đảm bảo tiện nghi, chất lượng môi trường sống bên trong công trình và bảo vệ môi trường bên ngoài công trình” (Khoản 6 Điều 3). Tại Điều 7 của Nghị định số 15/2021/NĐ-CP cũng đã quy định rõ “Nhà nước khuyến khích xây dựng, phát triển và đánh giá, chứng nhận công trình hiệu quả năng lượng, công trình tiết kiệm tài nguyên, công trình xanh”. Đây có thể nói là những văn bản đầu tiên quy định nội hàm, khái niệm và định hướng chính sách khuyến khích phát triển công trình xanh ở Việt Nam.
Việc phát triển công trình xanh tại các đô thị cũng đã được Bộ Chính trị, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ quan tâm chỉ đạo triển khai, thực hiện. Cụ thể:
Nghị quyết số 06/NQ-TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý, phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã nêu rõ việc “Khuyến khích sử dụng vật liệu xanh, xây dựng và phát triển hạ tầng xanh, công trình xanh, tiêu thụ năng lượng xanh tại đô thị”.
Chính phủ đã có Nghị quyết số 148/NQ-CP ngày 11/11/2022 ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Ngày 08/3/2023, tại Quyết định số 143/QĐ-BXD, Bộ Xây dựng đã ban hành Kế hoạch của Bộ Xây dựng thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết số 148/NQ-CP ngày 11/11/2022 của Chính phủ về ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị.
Trong các Nghị quyết và Kế hoạch hành động này đã có nội dung yêu cầu về phát triển công trình xanh gắn với công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý phát triển bền vững đô thị.
Nghị quyết số 26/2022/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 1210/2016/UBTVQH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân loại đô thị đã đưa ra chỉ tiêu về số lượng công trình xanh của đô thị trong quá trình đánh giá, phân loại đô thị.
Trong nội dung Nghị quyết cũng nêu “Công trình xanh là công trình đã được hệ thống chứng nhận công trình xanh (như LOTUS, LEED, Green Mark…) cấp giấy chứng nhận”. Sau khi Nghị quyết số 26/2022/UBTVQH15 được ban hành, nhiều địa phương đã quan tâm và có hành động cụ thể để phát triển công trình xanh tại các đô thị trên địa bàn mình gắn với việc phân loại, quản lý, phát triển đô thị theo hướng xanh, bền vững.
Mới đây, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 95/2024/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Nhà ở, trong đó có quy định về phân hạng nhà chung cư. Tiêu chí, tiêu chuẩn và chứng nhận công trình xanh được xem xét trong các tiêu chí phân hạng nhà chung cư. Đây là quy định mới để khuyến khích việc đầu tư xây dựng, quản lý vận hành các nhà chung cư đáp ứng các tiêu chí, tiêu chuẩn về công trình xanh.
Hệ thống các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về lĩnh vực xây dựng, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường cũng đã có các quy định bắt buộc áp dụng hoặc tự nguyện áp dụng để đảm bảo việc sử dụng năng lượng, tài nguyên tiết kiệm hiệu quả, bảo vệ môi trường, đảm bảo tiện nghi người sử dụng, giảm phát thải khí nhà kính.
Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại cũng đã có các chính sách và chương trình ưu đãi, tín dụng xanh cho các loại hình dự án xanh, trong đó có các công trình xanh.
Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, dư nợ cho vay tín dụng xanh đã chiếm khoảng 4,5% tổng dự nợ. Một số dự án đầu tư xây dựng công trình theo hướng công trình xanh đã tiếp cận được nguồn vốn tín dụng xanh từ các tổ chức tín dụng, ngân hàng.
Thực tiễn phát triển công trình xanh
Theo số liệu báo cáo đến hết quý II/2024, số lượng công trình xanh trên cả nước đã đạt được 476 công trình với tổng diện tích sàn xây dựng khoảng gần 11,5 triệu m2. So với số liệu cuối quý III/2023, chỉ trong chưa đầy một năm, số lượng công trình xanh ở Việt Nam đã tăng thêm hơn 170 công trình.
Số lượng công trình xây dựng được chứng nhận công trình xanh, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả hiện nay đã vượt chỉ tiêu đặt ra tại Quyết định số 280/QĐ-TTg ngày 13/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 - 2030.
Trong đó, mục tiêu đến năm 2025 đạt 80 công trình xây dựng được chứng nhận công trình xanh, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và đến năm 2030 đạt 150 công trình xây dựng được chứng nhận công trình xanh, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Số lượng công trình xanh ở Việt Nam ở mức trung bình khá trong khu vực các nước ASEAN. Năm 2023, Việt Nam đứng thứ 28 trên thế giới về số lượng công trình xanh được đánh giá theo Tiêu chuẩn LEED (đánh giá, chứng nhận công trình xanh của Hội đồng Công trình xanh Hoa Kỳ). Với chính sách khuyến khích, tự nguyện áp dụng, việc phát triển công trình xanh ở Việt Nam đạt được kết quả như trên là đáng khích lệ.
Ngoài việc tăng nhanh về số lượng, loại hình công trình đạt chứng nhận công trình cũng được mở rộng. Trước đây, công trình xanh chủ yếu tập trung ở các công trình văn phòng làm việc, tòa nhà hỗn hợp, thương mại, khách sạn... thì nay đã mở rộng sang các loại hình như trường học, khu nghỉ dưỡng, nhà xưởng sản xuất, kho bãi...
Đối tượng công trình từ chỗ chủ yếu là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đã phát triển sang các chủ dự án có nguồn vốn ngoài ngân sách, doanh nghiệp tư nhân và điều đáng mừng là đã có trên dưới 10 công trình xanh từ nguồn vốn ngân sách. Trụ sở cơ quan hành chính tỉnh Khánh Hòa mới được khởi công tháng 4/2024 cũng cam kết sẽ đánh giá và chứng nhận theo tiêu chuẩn công trình xanh.
Đối với các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa để xuất khẩu sang các thị trường như EU, việc công bố mức tiêu hao năng lượng, mức phát thải khí nhà kính... trên một đơn vị sản phẩm cũng đã bắt đầu được quan tâm và áp dụng. Điều này cũng tạo thuận lợi cho hàng hóa Việt Nam thâm nhập, cạnh tranh trên thị trường thế giới và hỗ trợ các dự án công trình trong nước có thêm thông tin để lựa chọn các sản phẩm vật, vật liệu đưa vào công trình đáp ứng tiêu chuẩn xanh.
Như vậy có thể thấy những chuyển biến rõ nét từ các chính sách, quy định và sự hưởng ứng, vào cuộc của các chủ thể, doanh nghiệp trong việc phát triển công trình xanh trong thời gian qua.
Số lượng công trình xanh đang tăng nhanh phản ánh thực tế có sự chuyển dịch về xu hướng trong việc đầu tư xây dựng, quản lý vận hành các công trình dân dụng, công cộng, công trình công nghiệp theo hướng xanh, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường và bền vững.
Xu hướng này dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh trong thời gian tới và là tiền đề để chúng ta hy vọng vào quá trình chuyển đổi xanh của ngành Xây dựng, góp phần thiết thực vì mục tiêu phát triển một Việt Nam xanh hơn, thịnh vượng hơn.
