Lòng yêu nước của người dân Việt Nam nghìn đời nay vẫn thế! Nếu phát triển một nền kinh tế với đội ngũ doanh nghiệp tư nhân hùng mạnh, có lòng yêu nước sâu sắc, sẵn sàng dâng hiến sức lực và của cải cho dân tộc thì điều gì dám ngáng trở dân tộc Việt Nam “sánh vai với các cường quốc 5 châu” như Bác Hồ kính yêu từng mong đợi? 
Nhân chuyện hiến Công viên Di sản khoa học…
Khi được tin GS Nguyễn Anh Trí muốn tặng Công viên Di sản khoa học cho đất nước, nhiều người không khỏi ngỡ ngàng. Hãy thử nhìn những tấm hình đăng kèm bài viết này có thể nhận thấy, đây là một tài sản lớn được xây cất trên mảnh đất chừng 34 ha, cách trung tâm Thủ đô chừng 80 km, đã và đang là điểm du lịch của đông đảo người dân. Nhưng giá trị của tài sản ấy lại không chỉ là những thứ mắt nhìn thấy, tai nghe thấy...
Phải thừa nhận rằng, trong bạt ngàn thông tin thường ngày liên quan đến nỗ lực phát triển kinh tế đất nước vẫn còn không ít những điều khiến người dân buồn lòng, thậm chí phẫn nộ, lên án... Đây đó là những vụ án về sự lừa đảo hàng nghìn tỷ đồng liên quan thị trường chứng khoán, là những vụ lợi dụng thông tin mạng xã hội để chiếm đoạt tài sản, là những kẻ sản xuất thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng giả để bòn mót từng đồng lợi nhuận bất chính... thì việc một nhà khoa học sẵn sàng hiến một khối tài sản khổng lồ của mình cho đất nước, cho thế hệ mai sau, làm sao không khiến nhiều người phải ngỡ ngàng!
Một câu hỏi ám ảnh, liệu quyết định hiến khối tài sản vô giá kia có bao giờ xuất hiện ở một con người bình thường không?
Theo kể lại thì GS Nguyễn Anh Trí sinh năm 1957 trong một gia đình công chức nghèo. Cha ông là một cán bộ y tế làm việc ở Ba Đồn tỉnh Quảng Bình. Sau khi học xong trung học phổ thông, ông thi đại học ngành Vật lý trường Đại học sư phạm Vinh. Cũng gặp vận hạn như bao người, khi nhận giấy báo trúng tuyển nhưng không may bị bệnh sốt rét phải nằm viện, ông đến trường muộn và không được chấp nhận nhập học. Năm 1976, ông thi tiếp đại học, trúng tuyển và nhập học trường Đại học Y Hà Nội.
Ông kể rằng năm 1993 bảo vệ luận án Phó tiến sĩ, ông mang bản thảo đến nhờ các thầy góp ý. Mỗi thầy để lại trong ông những dấu ấn riêng thông qua nét chữ, văn phong, những lời nhận xét sâu sắc. “Tôi đọc đi đọc lại và nghĩ rằng, những lời góp ý đó hết sức quý giá, không phải chỉ để làm luận văn, luận án, mà còn cho cả cuộc đời mình sau này” và ông bắt đầu tích lũy tài sản vô giá ấy theo cách của riêng mình.
Đến năm 1999, ông chia sẻ với vợ con về tâm nguyện xây dựng một công viên các nhà khoa học để sau này tặng lại cho đất nước và được ủng hộ. Vì là dự án tự bỏ tiền túi ra đầu tư, sự ủng hộ của gia đình rất quan trọng.
Trong một chuyến công tác trên Hòa Bình, ông nhờ người mua một mảnh đất nhỏ, tại vùng rừng núi xóm Tiềng, xã Bắc Phong, huyện Cao Phong. Sau đó, ông xin làm dự án Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam - Medlatec và được tỉnh đồng ý. Nguyện vọng bước đầu của ông đã thành hình và cùng các đồng nghiệp gom góp tài sản cả vô hình lẫn hữu hình cho đến ngày nay…
Khi đến thăm cơ ngơi của ông và các đồng nghiệp, nhiều nhà khoa học về bảo tồn bảo tàng nhận xét rằng, mô hình này có lẽ cả thế giới mới có một. GS.TSKH Nguyễn Văn Hiệu lúc sinh thời cũng đã nói, mô hình này "chưa đâu trên thế giới có". Từ 2016 đến nay, mỗi năm đã có hàng vạn người đến tham quan. Học sinh đoàn ít thì 30 - 50 người, nhiều lên đến cả nghìn người. Trong đó, nhiều đoàn là cán bộ từ các viện, trường, bệnh viện, lãnh đạo từ trung ương và các tỉnh...
Lần theo các sự kiện liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của GS Nguyễn Anh Trí thì cũng thấy giống như bao người con khác của dân tộc Việt Nam, cũng sinh ra ở một gia đình nghèo, rồi ham học, rồi phấn đấu, rồi thất bại gắn liền với thành công, rồi gắn cuộc đời mình với sự phát triển của đất nước, của dân tộc... Chả thế, ngay từ khi ở tuổi còn rất trẻ “tứ thập nhi bất hoặc” năm 1999, ông đã nghĩ ngay đến việc "xây dựng một công viên các nhà khoa học để sau này tặng lại cho đất nước”.
Sự khác biệt có lẽ là ở chỗ, ông đã sớm ngộ ra sự vô thường của tài sản vật chất ngoại thân và sự cao cả của giá trị tinh thần khi hiến dâng tài sản của cả cuộc đời mình cho đất nước, cho cộng đồng.
… Nghĩ đến tấm gương nhà tư sản Trịnh Văn Bô
Nếu nhắc về tấm gương doanh nhân hiến tài sản cho công cuộc dựng nước và giữ nước thì một trong những gương mặt đầu tiên cần nghĩ đến, đó là gia đình ông Trịnh Văn Bô (1914-1988). Ông là nhà tư sản theo chủ nghĩa dân tộc, năm 1945 đã từng ủng hộ cho Chính phủ cách mạng lâm thời Việt Nam 5.147 lượng vàng, tương đương số tiền gần gấp đôi ngân khố Chính phủ bấy giờ.
Theo sử sách ghi lại, ngay từ đầu năm 1945, ông bà Trịnh Văn Bô đã ủng hộ 1 vạn đồng Đông Dương, tương đương 25 lượng vàng cho Mặt trận Việt Minh, khởi đầu sự nghiệp đóng góp tài chính của gia đình ông bà với sự nghiệp cứu nước. Sau lần đó, gia đình ông bà còn ủng hộ nhiều lần nữa và tính đến trước Cách mạng tháng 8, gia đình họ Trịnh đã ủng hộ 8,5 vạn đồng Đông Dương, tương đương 212,5 lượng vàng theo thời giá bấy giờ.
Sau Cách mạng tháng Tám, ông bà tiếp tục ủng hộ Quỹ Độc lập, Tuần lễ Vàng… nhiều lần và theo các tài liệu chính thức ghi nhận, chỉ riêng gia đình ông bà đã ủng hộ cho Chính phủ 5.147 lượng vàng, Ngoài số vàng ủng hộ chính quyền cách mạng, ông bà còn hiến cả ngôi nhà 48 Hàng Ngang để làm Nhà lưu niệm, ghi dấu tích nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo Tuyên ngôn Độc lập đọc tại lễ Quốc khánh 2/9/1945…
Có những chi tiết rất nhỏ nhưng đầy cảm động và có ý nghĩa sâu sắc, đó là y phục của các lãnh đạo Việt Minh trong ngày lễ Độc lập hầu hết do gia đình ông bà cung cấp. Thậm chí các ông Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp đã mặc y phục của ông Bô trong ngày lễ. Riêng chiếc áo cho Chủ tịch Hồ Chí Minh, vải may áo do hiệu buôn Phúc Lợi của ông bà cung cấp…
Nhà sử học Dương Trung Quốc đã lý giải về đức hy sinh cao cả ấy như thế này: “Câu hỏi chúng tôi hay đặt ra cho người làm sử là tại sao Chủ tịch Hồ Chí Minh, một người cộng sản thấm nhuần tư tưởng đấu tranh giai cấp, mà lần đầu tiên sau khi trở về Hà Nội sau khi cách mạng thành công, lại chọn ở căn nhà của người giàu nhất ở con phố giàu nhất Hà thành, số 48 Hàng Ngang để làm việc.
Như thế là trong nhận thức, cụ Hồ luôn tin cậy vào lòng yêu nước của người Việt Nam ở bất cứ giai tầng xã hội nào. Chính vì vậy, mà cụ Hồ huy động được cả nguồn lực trong dân từ những người nghèo, lao động đến trí thức, quan lại và những người giàu có đi theo cách mạng. Khi đó, người dân cũng thực sự tin tưởng vào đường lối của cách mạng. Điều đó xác lập một khái niệm rất quan trọng mà đến giờ chúng ta càng thấm thía, khái niệm như cụ Hồ nói là "tín tâm", nghĩa là phải tin cậy lẫn nhau. Chính sự tin tưởng ở cả hai chiều đã tạo nên sức mạnh to lớn một thời”.
Lòng yêu nước của người dân Việt Nam nghìn đời nay vẫn thế! Với 2 câu chuyện, một hiện tại là việc GS Nguyễn Anh Trí mong muốn tặng Công viên Di sản khoa học cho đất nước, hai là lịch sử ghi lại tấm gương của nhà tư sản dân tộc Trịnh Văn Bô, ta hãy thử ngẫm xem, nếu Việt Nam phát triển một nền kinh tế với đội ngũ doanh nghiệp tư nhân hùng mạnh, có lòng yêu nước sâu sắc, sẵn sàng dâng hiến sức lực và của cải cho dân tộc thì điều gì dám ngáng trở đất nước “sánh vai với cường quốc năm châu” như Bác Hồ kính yêu từng mong đợi?
