Thời gian gần đây, người dân thôn Bàn Nam, xã Duy Châu, huyện Duy Xuyên (Quảng Nam) phát hiện hàng loạt ghe thuyền tập trung hút cát ở khu vực sông Thu Bồn đoạn qua địa phận thôn. Nghi ngờ đây là hoạt động khai thác cát lậu, người dân đã cấp báo đến chính quyền địa phương.
Dự án nạo vét bồi lấp kênh dẫn trạm bơm Cù Bàn là để có nước tưới tiêu cho hàng chục ha đất nông nghiệp xã Duy Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Trước đó, do ảnh hưởng của các đợt mưa lũ, trạm bơm Cù Bàn bị bồi lắng kênh dẫn, khiến các máy bơm không thể hoạt động. Tình trạng này nếu không được khắc phục kịp thời sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc bảo đảm cung cấp đủ nước tưới phục vụ nông nghiệp trên toàn địa bàn xã Duy Châu. Thế nhưng, trong quá trình thực hiện dự án có những bất thường khiến người dân không khỏi nghi vấn.
Người dân hoang mang
Theo phản ánh, trạm bơm Cù Bàn thực chất không lớn, để có nước dẫn vào trạm bơm chỉ cần khơi thông dòng dẫn vào bằng máy múc cơ giới. Tuy nhiên, quy mô dự án nạo vét bồi lấp kênh dẫn trạm bơm Cù Bàn khiến ai cũng phải ngỡ ngàng.
Dự án rộng đến 3ha, đường dẫn nạo vét rộng 60m, chiều dài phía ngoài cũng đến gần 300m. Để thực hiện dự án này, UBND huyện Duy Xuyên cho Công ty An Long sử dụng hàng tá máy móc như: 3 máy múc 1,8m³; 2 máy ủi 110cv; 3 máy hút cát công suất 150m³; 15 ô tô tải trọng 10 tấn; 1 ô tô tưới nước; 10 phương tiện thủy nội địa…
Dư luận đang đặt câu hỏi là, tại sao diện tích nạo vét đường dẫn vào trạm bơm lại rộng đến 3ha và thời gian thực hiện kéo dài đến 12 tháng. Người dân không thể không nghi vấn đến chuyện lợi dụng khai thác khoáng sản lòng sông. Bởi theo hồ sơ, quy trình cấp phép thì nạo hút bãi bồi và vận chuyển bằng xe tải nhưng thực tế lại sử dụng ghe thuyền hút cát tập trung như "kiến" vậy?
Có hay không việc lợi dụng nạo vét để tận thu cát
Theo tìm hiểu của phóng viên, UBND tỉnh Quảng Nam cho phép UBND huyện Duy Xuyên làm chủ đầu tư thực hiện dự án nạo vét bồi lấp kênh dẫn trạm bơm Cù Bàn tại Công văn số 5580/UBND-KTN ngày 24/8/2021. Dự án này do UBND huyện Duy Xuyên làm chủ đầu tư, còn Công ty An Long làm đơn vị thi công.
Để thực hiện việc vận chuyển khối lượng nạo vét, đồng thời tính toán hợp lý việc khai thác cát, sỏi trong quá trình nạo vét nhằm tạo nguồn kinh phí thực hiện dự án, UBND huyện Duy Xuyên ban hành Quyết định số 383/QĐ-UBND ngày 12/1/2022, Quyết định số 1745/QĐ-UBND ngày 4/4/2022 cho phép Công ty An Long thực hiện thu hồi cát, sỏi làm vật liệu xây dựng trong quá trình nạo vét bồi lấp kênh dẫn trạm bơm Cù Bàn.
Tại Bản xác nhận số 508/XN-STNMT của Sở Tài nguyên & Môi trường tỉnh Quảng Nam, tổng trữ lượng khai thác cát sỏi trong quá trình thi công dự án là hơn 66.000m3, trong đó cát xây dựng là hơn 50.000m³, sỏi là hơn 2.000m³, cát san lấp là hơn 13.000m³. Công suất khai thác là hơn 6.000m³/tháng. Với quy trình nạo vét như sau, đơn vị thi công dùng máy móc san gạt đi những lớp mùn cây trên bề mặt của những vị trí cát bồi lộ thiên, khối lượng này thường rất ít và phải được tập kết không làm ảnh hưởng đến việc nạo vét sau này và không ảnh hưởng đến đất canh tác người dân.
Sau đó, đơn vị thi công dùng tàu hút cát gắn trên thuyền để hút cát đỗ vào bãi tập kết nằm bên phải dự án, rồi dùng máy đào xúc cát từ bãi tập kết lên xe ô tô vận chuyển đi. Quá trình khai thác theo hình thức cuốn chiếu từ thượng nguồn về hạ lưu. Bên cạnh đó, nên chọn phương án mở đường công vụ từ bãi tập kết đến đường DT610 để vận chuyển cát đi tiêu thụ.
Theo UBND tỉnh Quảng Nam, Công văn 1704/UBND-KTN do Chủ tịch Lê Trí Thanh ký thể hiện, việc nạo vét đất, cát bồi lấp các trạm bơm phục vụ cấp nước tưới tiêu, sinh hoạt thì UBND cấp huyện, các sở ngành phải kiểm tra thật kỹ, đảm bảo đúng thực tế, không để lợi dụng việc khai thác cát, sỏi lòng sông không đúng quy định pháp luật.
Tuy nhiên, theo phản ánh thực tế của người dân nơi đây, những ngày đầu tiên nạo vét, Công ty An Long tập trung gần 20 tàu ghe đến để hút cát. Như vậy, theo quy trình nạo vét trên, việc Công ty An Long tập kết hàng chục ghe tàu hút là không đúng với quy trình khai thác cát đã khiến dư luận có sự hoài nghi về cách vận hành và tận thu khoáng sản?.
