Cơ hội nào cho ngành gỗ khi Mỹ tăng thuế nhập khẩu?

Thách thức và rủi ro thương mại

Theo ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam (VIFOREST), Mỹ là thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của ngành gỗ Việt Nam. Dự báo năm 2024, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đạt trên 16,2 tỷ USD, trong đó xuất khẩu sang Mỹ chiếm 56% tổng kim ngạch xuất khẩu, đạt gần 9 tỷ USD và nhập khẩu từ thị trường này đạt trên 230 triệu USD.

Đáng chú ý, sắp tới Mỹ sẽ áp dụng chính sách bảo hộ kinh tế mạnh mẽ, bao gồm việc tăng thuế nhập khẩu lên 15 - 20% đối với nhiều quốc gia và 60% đối với hàng hóa từ Trung Quốc. Với vai trò là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, những thay đổi này sẽ đặt ra nhiều thách thức lớn cho ngành gỗ, như việc gia tăng áp lực cạnh tranh. Sản phẩm gỗ Việt Nam sẽ phải đối mặt với cạnh tranh trực tiếp từ sản phẩm nội địa Mỹ và hàng hóa từ các quốc gia khác.

Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ phải đối mặt với các rủi ro thương mại như áp lực từ các biện pháp phòng vệ thương mại và có thể bị áp thuế trừng phạt, do tình trạng hàng hóa Trung Quốc “núp bóng” xuất xứ Việt Nam.

Ngoài ra, với mức thặng dư thương mại giữa Việt Nam và Mỹ vượt 100 tỷ USD trong năm 2024, Việt Nam có nguy cơ trở thành mục tiêu điều tra chống bán phá giá hoặc các biện pháp hạn chế khác.

Cơ hội đón nhận đầu tư FDI

Cũng theo ông Đỗ Xuân Lập, mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, những thay đổi về chính sách tại Mỹ và toàn cầu sẽ mở ra cơ hội lớn cho ngành gỗ Việt Nam. Với mức thuế cao áp dụng cho Trung Quốc, các doanh nghiệp quốc tế có xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng sang các quốc gia lân cận, trong đó Việt Nam là điểm đến tiềm năng. Điều này không chỉ thúc đẩy đầu tư nước ngoài (FDI) mà còn mở rộng cơ hội xuất khẩu cho ngành gỗ Việt.

Bên cạnh đó, chính sách thúc đẩy hạ tầng và công nghiệp tại Mỹ, cùng với xu hướng “mua sắm xanh” cũng tạo cơ hội cho các doanh nghiệp gỗ đáp ứng nhu cầu về VLXD và nội thất bền vững. Việt Nam đang đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như đồ nội thất (chiếm 41% kim ngạch xuất khẩu trong 9 tháng năm 2024), giúp giảm phụ thuộc vào các sản phẩm thô như dăm gỗ.

Đồng quan điểm trên, ông Huỳnh Thế Du - Giảng viên, quản lý Chương trình Chính sách công và môi trường, Đại học Indiana (Mỹ) cũng cho rằng, cơ hội cho Việt Nam từ chính sách Tổng thống tương lai Donald Trump là gia tăng xuất khẩu sang Mỹ nhờ chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc; thu hút đầu tư FDI khi các doanh nghiệp Mỹ dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc; đẩy mạnh cải thiện chất lượng sản phẩm để đáp ứng yêu cầu của Mỹ.

Nhằm giúp các doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam giảm chênh lệch về cán cân thương mại, khi xuất siêu của ngành gỗ tại thị trường này lên tới 8,8 tỷ USD, ông Huỳnh Thế Du đưa ra hai khuyến nghị: (1) Các doanh nghiệp Việt cần tăng cường đầu tư trực tiếp vào thị trường Mỹ, tăng giao thương/liên kết và hợp tác với doanh nghiệp Mỹ, đây cũng là cơ hội để cho các doanh nghiệp ngành gỗ mở rộng thị trường phân phối trực tiếp tại thị trường Mỹ; (2) Việt Nam cần tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho các nhà đầu tư Mỹ tại thị trường Việt Nam.

Ông Tô Xuân Phúc - Tổ chức Forest Trends cũng đưa ra khuyến nghị, ngành gỗ Việt Nam cần đẩy mạnh hợp tác và đối thoại. Cùng với đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, hiệp hội và cơ quan nhà nước để tìm giải pháp ứng phó kịp thời với các chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ. Đặc biệt, việc xác nhận xuất xứ hàng hóa (CO) là công cụ quan trọng chống lại gian lận thương mại.

Mặt khác, ngành gỗ cần nâng cao giá trị sản phẩm, đầu tư bền vững, chuyển đổi số và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế về môi trường để nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị cho rủi ro thương mại, sẵn sàng ứng phó với các cuộc điều tra chống bán phá giá hoặc các biện pháp phòng vệ thương mại từ phía Mỹ, thông qua việc nâng cao năng lực pháp lý và cải thiện quản trị rủi ro.