Cơ quan chuyên môn của Bộ Xây dựng dự kiến bổ sung phương thức giám sát thử nghiệm mẫu lấy tại nơi sản xuất và trên thị trường, để đánh giá sự phù hợp của vật liệu với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. 
Bộ Xây dựng đang dự thảo Thông tư hướng dẫn quản lý chất lượng đối với sản phẩm, hàng hóa VLXD thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Xây dựng, danh mục sản phẩm, hàng hoá VLXD kèm theo mã số HS. Đây là lần đầu tiên của Bộ Xây dựng ban hành Thông tư riêng hướng dẫn nội dung này. Trước đó, nội dung này nằm lồng ghép trong Phần 3, Phần 4 và Phần 5 của Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về sản phẩm, hàng hoá VLXD QCVN16:2023/BXD.
Công bố hợp quy là hoạt động bắt buộc
Dự thảo Thông tư quy định rõ về công bố hợp quy tại Điều 13, theo đó đối tượng của công bố hợp quy là sản phẩm, hàng hóa VLXD được quy định trong quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do Bộ Xây dựng ban hành; và việc công bố hợp quy là hoạt động bắt buộc được quy định tại Điều 48 Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật.
Việc công bố hợp quy dựa trên một trong các biện pháp: (1) Kết quả tự đánh giá sự phù hợp của tổ chức, cá nhân; (2) Kết quả chứng nhận của tổ chức chứng nhận đã đăng ký lĩnh vực hoạt động hoặc được thừa nhận theo quy định của pháp luật; (3) Kết quả chứng nhận, kiểm định của tổ chức chứng nhận, kiểm định được Bộ Xây dựng chỉ định.
Việc thử nghiệm phục vụ chứng nhận, kiểm định được thực hiện tại tổ chức thử nghiệm đã đăng ký lĩnh vực hoạt động hoặc được thừa nhận hoặc được chỉ định theo quy định của pháp luật.
Trong trường hợp sử dụng kết quả đánh giá sự phù hợp tổ chức chứng nhận hợp quy và tổ chức thử nghiệm nước ngoài, tổ chức chứng nhận hợp quy và tổ chức thử nghiệm nước ngoài phải được thừa nhận theo quy định của pháp luật Việt Nam hoặc được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền chỉ định.
Trường hợp các sản phẩm, hàng hóa VLXD chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, việc quản lý chất lượng được dựa trên cơ sở tiêu chuẩn công bố áp dụng và các VBQPPL chuyên ngành cho đến khi quy chuẩn kỹ thuật quốc gia cho sản phẩm, hàng hoá VLXD đó được ban hành và có hiệu lực thi hành.
Quy định về chứng nhận hợp quy
Liên quan đến chứng nhận hợp quy, so với quy định trước đây tại 3.1.2 của QCVN16:2023/BXD, dự thảo Thông tư bổ sung thêm phương thức đánh giá chứng nhận hợp quy số 4, nằm trong danh sách tổng số 8 phương thức đánh giá chứng nhận hợp quy, quy định tại Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN ngày 12/12/2012 của Bộ trưởng Bộ KH&CN quy định về công bố hợp chuẩn, công bố hợp quy và phương thức đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn.
Theo đó, trong quá trình đánh giá chứng nhận hợp quy, tổ chức, cá nhân và cơ quan quản lý được phép sử dụng Phương thức 4 về thử nghiệm mẫu điển hình và đánh giá quá trình sản xuất; giám sát thông qua thử nghiệm mẫu lấy tại nơi sản xuất và trên thị trường kết hợp với đánh giá quá trình sản xuất; Hiệu lực của Giấy chứng nhận hợp quy không quá 3 năm và giám sát hằng năm thông qua việc thử nghiệm mẫu tại nơi sản xuất và trên thị trường kết hợp với đánh giá quá trình sản xuất.
Phương thức này áp dụng đối với các loại sản phẩm được sản xuất bởi cơ sở sản xuất trong nước hoặc nước ngoài đã xây dựng và duy trì hệ thống quản lý chất lượng nhằm đảm bảo duy trì ổn định chất lượng sản phẩm, hàng hóa.
Với việc đề xuất sử dụng thêm Phương thức 4 trong đánh giá chứng nhận hợp quy sản phẩm, hàng hoá VLXD, dự kiến sẽ có 4/8 phương thức được sử dụng nhằm đánh giá sự phù hợp của sản phẩm, hàng hóa VLXD đối với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về xây dựng.
Phương thức 4 có điểm gần tương đồng với Phương thứ 5 là thực hiện thử nghiệm mẫu điển hình và đánh giá quá trình sản xuất; giám sát thông qua thử nghiệm mẫu lấy tại nơi sản xuất hoặc trên thị trường (một trong hai nơi - PV) kết hợp với đánh giá quá trình sản xuất; Tuy nhiên, Phương thức 4 có điểm khác biệt ở chỗ phải thực hiện giám sát thông qua thử nghiệm mẫu lấy tại nơi sản xuất và trên thị trường (cả 2 nơi).
Theo Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN ngày 12/12/2012 của Bộ trưởng Bộ KH&CN quy định về công bố hợp chuẩn, công bố hợp quy và phương thức đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn, tổ chức, cá nhân và cơ quan quản lý được sử dụng một trong tổng số 8 phương thức để đánh giá sự phù hợp của sản phẩm với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật.
Trong đó, theo QCVN16:2023/BXD, việc chứng nhận hợp quy cho các sản phẩm, hàng hóa VLXD, được sử dụng 3 phương thức: (1) Phương thức 1, thử nghiệm mẫu điển hình; (2) Phương thức 5, thử nghiệm mẫu điển hình và đánh giá quá trình sản xuất; giám sát thông qua thử nghiệm mẫu lấy tại nơi sản xuất hoặc trên thị trường kết hợp với đánh giá quá trình sản xuất; (3) Phương thức 7, thử nghiệm, đánh giá lô sản phẩm, hàng hóa.
