Bộ NN&MT đề xuất lộ trình áp dụng kiểm định xe mô tô, xe gắn máy bắt đầu từ năm 2027 đối với Hà Nội và TP.HCM, sau đó mở rộng sang các thành phố trực thuộc Trung ương, đến năm 2030 áp dụng toàn quốc. 
Áp dụng trước đối với Hà Nội, TP.HCM và các thành phố trực thuộc Trung ương
Bộ NN&MT đang lấy ý kiến các cơ quan, hiệp hội, doanh nghiệp, địa phương đóng góp ý kiến vào dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô tô, xe gắn máy lưu hành ở Việt Nam.
Dự thảo trên nhằm triển khai thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, trong đó có quy định Bộ TN&MT (nay là Bộ NN&MT) chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) trình Thủ tướng Chính phủ ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia về khí thải của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ lưu hành ở Việt Nam; triển khai quy định “Việc kiểm định đối với xe mô tô, xe gắn máy chỉ thực hiện kiểm định khí thải” tại khoản 2 Điều 42 Luật Trật tự, ATGT đường bộ (có hiệu lực thi hành từ 01/01/2025).
Theo Bộ NN&MT, qua phân tích đánh giá các tác động của chính sách, mặt tích cực và tiêu cực của các giải pháp được nghiên cứu, giải pháp quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn về khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy lưu hành ở Việt Nam là phương án tối ưu, cần thiết ban hành nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đáp ứng yêu cầu pháp lý, cải thiện môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững.
Đáng chú ý, dự thảo đưa ra lộ trình áp dụng kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy (gọi chung là xe máy) từ năm 2027, bắt đầu đối với Hà Nội và TP.HCM, sau đó mở rộng sang các thành phố khác trực thuộc Trung ương, đến năm 2030 áp dụng trên toàn quốc. Cùng với lộ trình thời gian, tiêu chuẩn khí thải được chia thành 4 mức để áp dụng cho từng nhóm xe căn cứ theo năm sản xuất phương tiện. Cụ thể:
Giai đoạn từ 01/01/2027, thực hiện kiểm định khí thải xe máy lưu hành trên địa bàn Hà Nội và TP.HCM. Trong đó, xe mô tô sản xuất trước năm 2008, áp dụng mức 1 (Giới hạn lớn nhất cho phép của khí thải quy định tại quy chuẩn kỹ thuật môi trường quốc gia về khí thải xe mô tô, xe gắn máy lưu hành ở Việt Nam); xe mô tô sản xuất từ năm 2008 đến năm 2016 áp dụng mức 2; xe mô tô sản xuất từ năm 2017 đến ngày 30/6/2026 áp dụng mức 3; xe mô tô sản xuất sau ngày 01/7/2026 áp dụng mức 4.
Xe gắn máy sản xuất trước năm 2016 áp dụng mức 1; xe gắn máy sản xuất từ năm 2017 đến ngày 30/6/2027 áp dụng mức 2; xe gắn máy sản xuất từ ngày 01/7/2027 áp dụng mức 4.
Giai đoạn từ ngày 01/01/2028, áp dụng đối với xe máy lưu hành tại TP Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Huế. Việc phân chia mức tiêu chuẩn áp dụng như tại giai đoạn trước. Đây được xem là bước mở rộng phạm vi áp dụng quy định khí thải, đóng vai trò cầu nối từ thí điểm năm 2027 đến triển khai toàn quốc năm 2030.
Giai đoạn từ ngày 01/01/2030, áp dụng kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy lưu hành trên phạm vi toàn quốc. Giai đoạn năm 2030 là bước triển khai toàn diện, mang tính định hình lâu dài cho hệ thống kiểm soát khí thải xe máy tại Việt Nam. Thành công trong giai đoạn này sẽ giúp ổn định thể chế, tạo niềm tin vững chắc đối với nhân dân và thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông.
Từ năm 2032, các xe máy tại Hà Nội và TP.HCM đều phải đạt chuẩn khí thải mức 2
Đáng chú ý, lộ trình tại dự thảo quy định từ ngày 01/01/2032, xe mô tô, xe gắn máy lưu hành trên địa bàn Hà Nội và TP.HCM phải đáp ứng quy định khí thải từ mức 2 trở lên.
Mục tiêu của quy định trên nhằm góp phần nâng cao việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tiếp tục giảm tỷ lệ mắc bệnh hô hấp, tim mạch do ô nhiễm không khí tại khu vực có dân số đông và mật độ dân cư cao. Bởi hai đô thị này có mật độ phương tiện và mức ô nhiễm không khí cao nhất cả nước, đặc biệt trong bối cảnh thời điểm trên địa bàn TP.HCM đã mở rộng sáp nhập với tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Cùng đó, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình thay thế phương tiện cũ nát, lạc hậu bằng các phương tiện đạt chuẩn hoặc phương tiện điện. Tiếp tục tạo động lực cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch, sản xuất xe đạt tiêu chuẩn cao hơn, và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ (bảo dưỡng, sửa chữa, tái chế…).
Giai đoạn 2032 được xem là bước đi mang tính đột phá và nâng cao, giúp hoàn thiện hiệu quả hơn công tác kiểm soát khí thải tại hai đô thị trung tâm phía Bắc và phía Nam, tạo động lực nâng cao quy định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy cho các đô thị khác trong tương lai.
Tuy nhiên, Bộ NN&MT cũng nhận định, một số tác động tiêu cực khi áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 2 từ năm 2032 đối với xe máy tại Hà Nội và TP.HCM. Đó là, nhóm người dân có phương tiện chỉ đạt mức 1, đặc biệt là các xe sản xuất trước năm 2008 có thể buộc phải loại bỏ hoặc thay thế nếu không đạt chuẩn; phát sinh rác thải phương tiện nếu việc thu hồi, tái chế không được triển khai và đáp ứng song song, dẫn đến ô nhiễm thứ cấp hoặc thất thoát tài nguyên tái chế. Việc xe không đạt chuẩn khí thải mức 2 có thể chuyển sang các tỉnh lân cận chưa áp dụng, gây nên ô nhiễm cục bộ.
