Để thực hiện "cuộc cách mạng gần dân" hiện nay, bộ máy chính quyền cấp xã sắp tới cần phải nỗ lực như thế nào và đồng thời rất cần sự đồng hành thường xuyên của chính quyền cấp trên và của cả đông đảo người dân nữa! Không biết mấy ai đã đọc hết 28 Nghị định về phân quyền, phân cấp; phân định thẩm quyền của Chính phủ mới ban hành chưa, nhưng chỉ cần cầm trên tay tập văn bản đã cảm thấy “tức ngực” vì một khối lượng thông tin khổng lồ về quyền hạn và trách nhiệm trong tương lai của chính quyền địa phương 2 cấp, đặc biệt là cấp xã.
Xin ví dụ về Nghị định số 140/2025/NĐ-CP liên quan đến quản lý Nhà nước trong lĩnh vực xây dựng, và cũng chỉ xin trích phần nhỏ trong đó thôi, đã thấy trách nhiệm của chính quyền cấp xã sắp tới nặng nề như thế nào.
Điều 12 quy định về Nhiệm vụ, thẩm quyền liên quan đến quản lý nhà chung cư gồm 14 khoản đã có đến 10 khoản được giao trực tiếp cho UBND cấp xã thực hiện, còn 4 khoản thì cấp xã cũng sẽ thực hiện nếu được cấp tỉnh ủy quyền. Có những quyền hạn và trách nhiệm khá nặng nề khiến nhiều cấp huyện, cấp tỉnh trước đây cũng lúng túng thì nay đã phân về cấp xã, như trách nhiệm trong việc triển khai dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư; trách nhiệm phối hợp tổ chức rà soát, kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư; trách nhiệm chủ trì tổ chức di dời khẩn cấp chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư...
Hoặc như Điều 14 quy định Nhiệm vụ, thẩm quyền liên quan đến nhà ở xã hội có tất cả 11 khoản thì chỉ có duy nhất một khoản giao cho Văn phòng đăng ký đất đai/Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai đặt tại các đơn vị hành chính cấp xã hoặc khu vực liên xã, phường thực hiện, còn đâu đều được giao cho chính quyền cấp xã...
Đó là mới ví dụ ở 2 Điều của một Nghị định, còn nếu rà soát tất cả những điều khoản liên quan đến chính quyền cấp xã của cả 28 Nghị định kia, chắc hẳn bạn đọc sẽ thấy, sức nặng quyền hạn luôn đi đôi với trách nhiệm ở cấp xã sắp tới như thế nào!
Ai cũng hiểu chính quyền cấp xã là cấp tiếp xúc trực tiếp, thường xuyên với người dân, hiểu rõ hoàn cảnh địa phương, phong tục tập quán và nhu cầu thực tiễn, là nơi có khả năng nắm bắt và phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng của nhân dân đến cấp cao hơn. Chính vì thế, nhiều địa phương đã nhận thức được áp lực của chính quyền cấp xã trong tương lai và đã có những giải pháp thiết thực.
Được biết đầu tháng 6/2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã họp và quyết định điều động 40 Giám đốc Sở, Phó giám đốc Sở và tương đương; trưởng phòng và tương đương ở cấp tỉnh về xã công tác. Trong đó có 21 người được phân công giữ chức bí thư Đảng ủy xã; 4 người giữ chức Phó bí thư thường trực Đảng ủy xã; 8 người giữ chức Phó bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã; 7 người giữ chức Phó chủ tịch UBND xã.
Bí thư Tỉnh ủy Bùi Thị Quỳnh Vân cho biết, đây là nguồn nhân lực có kinh nghiệm quản lý và chuyên môn tốt và yêu cầu các cán bộ được điều động về xã công tác dù ở bất kỳ cương vị công tác nào cũng phải xác định tinh thần trách nhiệm trước Đảng, trước nhân dân, nỗ lực thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị được giao, với mục tiêu làm việc và hành động vì mục đích chung, vì sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc của người dân.
Nêu cách làm của Quảng Ngãi để thêm một minh chứng cho nguyên tắc “Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Thậm chí như lời của ông Phan Trung Tuấn - Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) trong một cuộc phỏng vấn báo chí rằng, các địa phương hoàn toàn có thể bố trí Ủy viên Ban thường vụ Tỉnh ủy, Thành ủy làm Bí thư của một phường, một đơn vị hành chính cấp xã mới...
Thế mới biết để thực hiện "cuộc cách mạng gần dân" hiện nay, bộ máy chính quyền cấp xã sắp tới cần phải nỗ lực như thế nào và đồng thời rất cần sự đồng hành thường xuyên của chính quyền cấp trên và của cả đông đảo người dân nữa!
