Sáng 29/4, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức Phiên họp toàn thể lần thứ 12 với phần thẩm tra dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). 
Tập trung vào 05 vấn đề đổi mới mang tính đột phá
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, trên cơ sở 05 chính sách đã được thông qua, Bộ Xây dựng đã cụ thể hóa thành các quy phạm cụ thể trong dự thảo Luật và tập trung vào 05 vấn đề đổi mới quan trọng, mang tính đột phá để tạo hành lang pháp lý cho phát triển đường sắt như: Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt; quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt; hoạt động vận tải đường sắt; kết nối các phương thức vận tải; phát triển công nghiệp và nguồn nhân lực đường sắt.
Luật Đường sắt 2017 có 20 thủ tục hành chính, còn dự án Luật hiện nay đã cắt giảm 04 thủ tục hành chính, sửa đổi về chủ thể thực hiện của 10 thủ tục hành chính và chỉ kế thừa 06 thủ tục hành chính. Các thủ tục hành chính được Bộ Xây dựng đánh giá kỹ lưỡng trong Báo cáo đánh giá tác động thủ tục hành chính.
Đồng thời, dự án Luật đã cắt giảm 33% ngành nghề kinh doanh có điều kiện hiện quy định tại Luật Đường sắt 2017.
Thay mặt cơ quan thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi nhấn mạnh, việc hoàn thiện thể chế pháp luật về đường sắt lần này được kỳ vọng sẽ tạo ra hành lang pháp lý vững chắc, tháo gỡ các rào cản, khơi thông nguồn lực, tạo động lực mới cho sự phát triển của ngành, đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội bền vững và hội nhập quốc tế sâu rộng trong giai đoạn mới.
Theo Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, để đảm bảo chất lượng cao nhất của dự án Luật, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, làm rõ sự đóng góp của dự án Luật vào việc thực hiện chủ trương lớn về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.
Đánh giá khả năng tạo đà, thúc đẩy tăng trưởng GDP đạt các mục tiêu đề ra (phấn đấu 8% năm 2025 và tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026-2030); tăng cường hợp tác công - tư (PPP), tạo đột phá trong phát triển cơ sở hạ tầng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực đường sắt, vốn được xác định là yêu cầu trọng tâm theo tinh thần các Nghị quyết của Đảng.
Huy động đa dạng nguồn vốn cho phát triển đường sắt
Trong Phiên họp, các đại biểu góp ý, cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật cần tiếp tục rà soát, đối chiếu các quy định của dự án Luật với các Luật có liên quan để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Nghiên cứu, bổ sung các nguyên tắc như: khuyến khích nội địa hóa và phát triển công nghiệp trong nước, thúc đẩy sự liên kết giữa công nghiệp đường sắt và các ngành công nghiệp phụ trợ; đổi mới công nghệ và chuyển giao công nghệ để cải thiện hiệu quả sản xuất, vận hành và nâng cao năng lực cạnh tranh; an toàn, hiệu quả và bảo vệ môi trường trong tất cả các khâu từ sản xuất, lắp ráp, bảo trì đến vận hành các phương tiện giao thông đường sắt; đồng bộ kế hoạch đào tạo, phát triển nguồn nhân lực tham gia nghiên cứu, hoạt động trong lĩnh vực đường sắt, tiến tới tự chủ về công nghệ.
Bên cạnh đó, cần thúc đẩy hợp tác với các Trường, Viện và doanh nghiệp trong nghiên cứu, thử nghiệm và chuyển giao, các hoạt động hợp tác quốc tế; thông qua nghiên cứu, chuyển giao tại các Trường đại học, Viện nghiên cứu là cầu nối cho doanh nghiệp; các loại ưu đãi đầu tư, ưu đãi tín dụng, ưu đãi trong phát triển công nghệ cần được quy định rõ hơn trong dự thảo Luật.
Một số đại biểu đề nghị bổ sung quy định Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài đầu tư, phát triển công nghiệp đường sắt, không nên quy định “cứng” việc chỉ nhà nước đầu tư xây dựng, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt sẽ dẫn đến khó khăn trong huy động các nguồn lực khác ngoài nhà nước tham gia đầu tư, phát triển đường sắt.
Đối với cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp trong vận tải phục vụ nhiệm vụ đặc biệt và an sinh xã hội, một số đại biểu đề nghị làm rõ các tiêu chí cụ thể để xác định chi phí hợp lý và quy trình bù đắp chi phí cho doanh nghiệp, bao gồm cách thức xác minh và kiểm tra các khoản chi phí này.
Đồng thời, bổ sung các quy định về công khai thông tin trong quá trình hỗ trợ tài chính đối với doanh nghiệp thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt và an sinh xã hội như ngân sách hỗ trợ bao nhiêu, hỗ trợ cho tuyến nào, kết quả vận chuyển ra sao, đảm bảo tính minh bạch và ngăn ngừa các hành vi lạm dụng, tiêu cực.
Ngoài ra, các đại biểu cũng cho ý kiến về thúc đẩy chuyển đổi số, sử dụng công nghệ tiên tiến vào vận hành, quản lý hệ thống đường sát; huy động đa dạng nguồn vốn cho phát triển đường sắt; đảm bảo an ninh quốc phòng cho các tuyến đường sắt...
Phát biểu kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy khẳng định, Phiên họp thống nhất dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) đủ điều kiện để trình Quốc hội trong Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025), đề nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu các đề xuất, kiến nghị trong Phiên họp để tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật.
