Cuối tháng 5, TP Edinburgh (Scotland) chính thức đưa vào vận hành hệ thống vé điện tử tap-on, tap-off dành cho tuyến tàu điện đô thị (tram), đánh dấu bước tiến mới trong hiện đại hóa dịch vụ vận tải công cộng tại đây. 
Hệ thống được triển khai bởi Edinburgh Trams, phối hợp cùng đơn vị công nghệ Flowbird, và tích hợp với nền tảng thanh toán TapTapCap hiện đã áp dụng trên mạng xe buýt Lothian Buses.
Với hình thức thanh toán này, hành khách chỉ cần sử dụng thẻ ngân hàng sử dụng không tiếp xúc (contactless) - chỉ cần chạm thẻ vào máy quét, không cần quét mã hay nhập PIN hoặc thiết bị di động để chạm khi lên và xuống tàu. Hệ thống sẽ tự động tính toán giá cước theo hành trình, đồng thời giới hạn mức phí theo ngày hoặc theo tuần để đảm bảo chi phí tiết kiệm nhất cho người dùng. Đối với tuyến tàu điện có phân vùng cước, hành khách bắt buộc phải chạm thẻ khi xuống tàu để hệ thống ghi nhận đầy đủ hành trình và tránh bị tính mức giá tối đa.
Trong khuôn khổ dự án, Flowbird đã cung cấp tổng cộng 110 thiết bị quét tại các nhà chờ, 60 thiết bị kiểm tra vé cầm tay, cùng hệ thống điều hành dữ liệu CloudFare tích hợp với cơ sở dữ liệu của Lothian Buses. Hệ thống này giúp xây dựng mô hình vé điện tử tài khoản (Account-Based Ticketing - ABT), trong đó mỗi thẻ hoặc thiết bị người dùng đóng vai trò như một tài khoản định danh duy nhất.
Ông David Thompson - Giám đốc Giao thông của Flowbird cho biết, để triển khai hệ thống đồng bộ cho cả xe buýt và tàu điện với các mức giá khác nhau, đơn vị đã phải thiết lập các quy tắc nghiệp vụ phức tạp nhằm đảm bảo độ chính xác và tính minh bạch trong từng giao dịch.
“Edinburgh là một thành phố toàn cầu, việc người dân và du khách được trải nghiệm hệ thống thanh toán đơn giản, thông minh và tiết kiệm sẽ khuyến khích họ lựa chọn phương tiện giao thông công cộng, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang giao thông bền vững hơn”, ông Thompson chia sẻ.
Dù hệ thống tàu điện mặt đất (tram) chưa phổ biến tại Việt Nam, mô hình vé tap-on tap-off tại Edinburgh vẫn mang lại nhiều gợi ý giá trị cho quá trình phát triển giao thông công cộng thông minh tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng.
Hình thức vé điện tử tài khoản, thay vì vé giấy hay thẻ chip truyền thống, cho phép người dân tiếp cận hệ thống vận tải bằng thẻ ngân hàng hoặc điện thoại di động vốn đã phổ biến rộng rãi. Điều này có thể được nghiên cứu, áp dụng thử nghiệm tại các tuyến metro, xe buýt nhanh (BRT) hoặc mạng lưới xe buýt đô thị hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành Giao thông.
Việc học hỏi các mô hình như Edinburgh không chỉ nằm ở yếu tố công nghệ, mà còn là cơ hội để cải thiện trải nghiệm người dùng, tối ưu hóa vận hành, giảm thất thoát doanh thu, đồng thời thúc đẩy người dân chuyển sang sử dụng phương tiện công cộng, một mục tiêu then chốt trong chiến lược phát triển đô thị bền vững.
