Hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, cần sự vào cuộc quyết liệt của Bộ, ngành và địa phương

15:02 11/10/2023
Tỷ lệ hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở đạt thấp: Lạng Sơn 0,001%, Lào Cai 0,018%... đặt ra vấn đề cần sự vào cuộc quyết liệt của các Bộ, ngành và địa phương.

Mới có 39,7% số hộ nghèo nhận hỗ trợ

Năm 2023, các địa phương được phân bổ vốn hỗ trợ nhà ở cho người nghèo từ tháng 12/2022, tuy nhiên đến hết quý III/2023 mới có 39,7% số hộ được hỗ trợ tương ứng với 27,25% số vốn đã cấp từ ngân sách trung ương (NSTW) được giải ngân.

Có tổng số 26 tỉnh tham gia Dự án 5 - Hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Theo Đề án được phê duyệt, có tổng số 91.453 hộ, dự toán tổng số vốn hỗ trợ từ NSTW tương ứng khoảng 3.015 tỷ đồng. So với báo cáo đề xuất của địa phương khu lập chủ trương thực hiện dự án, con số này đã giảm khoảng 35.330 hộ, tương ứng giảm khoảng 986 tỷ đồng.

Riêng tỉnh Khánh Hòa đã lập, phê duyệt Đề án theo quy định nhưng tự đối ứng 100% NSĐP để thực hiện hỗ trợ theo quy định của Quyết định số 02/2022/QĐ-TTg ngày 18/02/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

Báo cáo sơ kết của Bộ Xây dựng tính đến hết quý III/2023 cho thấy một số tỉnh đạt tỷ lệ hỗ trợ cao nhất trong danh sách 26 tỉnh là: Gia Lai 54%, Thừa Thiên Huế 53%, Quảng Trị 42%, Bắc Giang 22%.

Một số tỉnh đạt tỷ lệ hỗ trợ rất thấp như: Lạng Sơn 0,001%, Lào Cai 0,018%, Đắk Lắk 0,3%, Đăk Nông 0%, Lai Châu 0,04%, Bắc Kạn 0,08%, Hòa Bình 0,13%, Điện Biên 0,13%, Thanh Hóa 0,12%, Quảng Nam 0,09%.

Bộ Xây dựng cho biết, dự phòng khả năng nguồn vốn sự nghiệp NSTW không kịp phân bổ vốn cho các tỉnh; năm 2023, các địa phương được phân bổ vốn hỗ trợ nhà ở cho người nghèo từ khá sớm, vào tháng 12/2022.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số khó khăn, hạn chế ảnh hưởng lớn đến chính sách hỗ trợ nhà ở cho người nghèo như: Việc thống kê đối tượng được hưởng hỗ trợ tại một số địa phương còn chưa chặt chẽ, dẫn tới kết quả rà soát và số liệu đăng ký ban đầu có sự thay đổi lớn.

Việc xác nhận khối lượng xây dựng hoàn thành theo giai đoạn và xác nhận hoàn thành công trình đưa vào sử dụng để làm cơ sở giải ngân vốn hỗ trợ theo quy định còn chưa kịp thời, dẫn đến tỷ lệ hỗ trợ và giải ngân còn chưa đồng bộ.

Bên cạnh đó, sau khi được cấp vốn từ NSTW, một số huyện, xã mới thực hiện rà soát đảm bảo đúng đối tượng theo quy định để tổng hợp số lượng và xem xét hỗ trợ dẫn đến chậm, cho thấy việc xây dựng kế hoạch thực hiện chưa chủ động.

Ngoài ra cũng có một số hộ không tham gia thực hiện (mặc dù đã có tên trong Đề án) do điều kiện kinh tế khó khăn, không thể bổ sung thêm nguồn vốn để xây mới, sửa chữa nhà ở.

Không có khả năng đối ứng, không đáp ứng điều kiện về đất ở…

Lạng Sơn là một trong số những tỉnh có tỷ lệ hỗ trợ thấp (0,001%). Kết quả thực hiện của tỉnh cho thấy, UBND tỉnh Lạng Sơn đã giao kế hoạch vốn năm 2023 tại Quyết định số 1966/QĐ-UBND ngày 12/12/2022 với tổng kế hoạch vốn NSTW hỗ trợ Dự án 5 là 11,62 tỷ đồng, trong đó huyện Bình Gia, NSTW hỗ trợ hơn 5,5 tỷ đồng, huyện Văn Quan hơn 6,1 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, huyện Văn Quan chưa thực hiện giải ngân. Huyện Bình Gia mới hỗ trợ xây dựng mới nhà ở cho 3 hộ tương ứng giải ngân được 120 triệu đồng; chưa hỗ trợ sửa chữa nhà ở.

UBND tỉnh Lạng Sơn lý giải nguyên nhân dẫn đến tình trạng này do một số hộ không có khả năng đối ứng nên không thực hiện xây mới, sửa chữa nhà. Theo phong tục tập quán một số hộ không xem được tuổi làm nhà trong năm 2023 đề nghị thay đổi năm xây dựng hoặc đề nghị hình thức xây dựng từ sửa chữa sang xây dựng mới và ngược lại.

Bên cạnh đó, các hộ đăng ký tham gia chương trình chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang đất ở tại nông thôn, nên nhiều hộ không đáp ứng điều kiện quy định của Luật Đất đai về xây dựng nhà ở.

Ngoài ra, do nguồn vốn hỗ trợ nhà ở cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo còn thấp, trong khi nhiều hộ khó khăn, không bố trí được vốn của gia đình, sự hỗ trợ của người thân, cộng đồng còn hạn chế, nên không đủ điều kiện để sửa chữa, xây dựng lại nhà…

Hay tại tỉnh Lào Cai cũng nằm trong danh sách các tỉnh có tỷ lệ hỗ trợ đạt thấp (0,018%). UBND tỉnh đề nghị Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành liên quan xem xét trong năm 2024 giao tăng kinh phí đạt khoảng 70% kế hoạch so với Đề án.

Bên cạnh đó, đề nghị xem xét cho các đối tượng là hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn tỉnh được vay vốn tín dụng ưu đãi cho theo Nghị định số 28/2022/NĐ-CP ngày 26/4/2022 về chính sách tín dụng ưu đãi thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo Bộ Xây dựng, để bảo đảm thực hiện mục tiêu đề ra, về lâu dài các địa phương cần bố trí nguồn vốn NSĐP đối ứng theo điều kiện cụ thể của địa phương.

Đặc biệt, địa phương cần có các giải pháp cụ thể để thúc đẩy kết quả giải ngân nguồn vốn từ NSTW, chủ động chuẩn bị trước phương án phê duyệt phân bổ kinh phí ngay cho cấp huyện để kịp thời triển khai thực hiện sau khi Thủ tướng Chính phủ có quyết định giao kinh phí…

Bình luận