Trong giai đoạn 2, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình yêu cầu giữ nguyên tất cả mục tiêu, đối tượng, chính sách của 3 chương trình mục tiêu quốc gia đã được Quốc hội phê duyệt; chỉ khắc phục những vấn đề chồng chéo giữa 3 chương trình. Chiều 15/10, tại trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình và các Phó Thủ tướng: Trần Hồng Hà, Mai Văn Chính đồng chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các Bộ, ngành hữu quan về việc nghiên cứu, xem xét hợp nhất 3 chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Có sự trùng lắp phạm vi, đối tượng, nội dung giữa các chương trình
Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 -2025 được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 25/2021/QH15 ngày 28/7/2021. Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 24/2021/QH15 ngày 28/7/2021. Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020.
Thời gian qua, việc triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia đạt được nhiều kết quả quan trọng, tích cực góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã cơ bản đạt và vượt các mục tiêu, chỉ tiêu được Quốc hội, Chính phủ giao thực hiện giai đoạn 2021 - 2025. Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 giai đoạn I (2021 - 2025) đã hoàn thành 6/9 nhóm mục tiêu đề ra.
Theo ý kiến của một số đại biểu, bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, trong quá trình thực hiện các chương trình còn có những tồn tại, bất cập, trong đó có sự trùng lắp phạm vi, đối tượng, nội dung giữa các chương trình.
Sau khi rà soát về phạm vi, đối tượng thụ hưởng địa bàn, nội dung, đối tượng thụ hưởng của 3 chương trình là các xã miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số nghèo. Về địa bàn, nhiều xã dân tộc thiểu số miền núi vừa là xã nông thôn, vừa thuộc xã nghèo; hạng mục đầu tư hạ tầng, hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề còn trùng lặp về nội dung.
Do đó, việc triển khai độc lập 3 chương trình trong thời gian qua gặp một số khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện như: Nguồn lực bị phân tán, chậm giải ngân vốn đầu tư công, địa phương (cấp xã) nhận nhiều nguồn vốn đầu tư cho hạ tầng gây khó khăn trong khâu lập kế hoạch, báo cáo và huy động vốn đối ứng, gây chồng chéo trong quản lý và giám sát, khó đánh giá hiệu quả của, làm giảm hiệu quả đầu tư.
Do đó, một số ý kiến cho rằng việc tích hợp, hợp nhất 3 chương trình là phù hợp, đảm bảo tính đồng bộ trong quản lý, lồng ghép được nguồn lực, nâng cao hiệu quả đầu tư, thống nhất về tiêu chí, cơ chế đầu tư, quy trình hướng dẫn giám sát, đồng thời hạn chế chồng chéo, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực đầu tư công.
Thống nhất tích hợp 3 chương trình mục tiêu quốc gia thành 1 chương trình
Trước thực trạng trên, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề xuất 2 cách triển khai.
Thứ nhất, xác định một số mục tiêu chung cho cả 3 chương trình, trong đó Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững mang tính toàn quốc, còn vùng đồng bào dân tộc được ưu tiên trọng điểm hơn.
Thứ hai, xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và phân cấp cụ thể cho địa phương là giải pháp căn bản để khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán, nâng cao hiệu quả đầu tư công và bảo đảm các chương trình mục tiêu quốc gia đạt kết quả thực chất, bền vững. Trung ương tập trung ban hành chính sách, kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả.
Phó Thủ tướng Mai Văn Chính bày tỏ thống nhất chủ trương tích hợp các chương trình thành một chương trình mới, có một mục tiêu chung, nhưng gồm hai hợp phần: Một hợp phần về nông thôn mới và giảm nghèo, một hợp phần về dân tộc thiểu số.
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình thống nhất với đề xuất cần tích hợp 3 chương trình thành 1 chương trình, trong quá trình nghiên cứu đề xuất hợp nhất phải có sự rà soát kỹ lưỡng các nội dung từng chương trình nói riêng và các chương trình mục tiêu khác đang được xây dựng; đặt trong bối cảnh địa giới hành chính, địa vị pháp lý của các cấp chính quyền có thay đổi so với trước đây; có sự phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền mạnh mẽ…
Trong giai đoạn 2 của 3 chương trình, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình yêu cầu giữ nguyên tất cả mục tiêu, đối tượng, chính sách đã được Quốc hội phê duyệt đối với cả 3 chương trình, thời gian kéo dài tới 2035; chỉ khắc phục những vấn đề chồng chéo giữa 3 chương trình, nội dung nào chồng chéo thì bỏ ra, còn lại giữ nguyên và Chương trình mới không phải xây dựng lại, không phải phê duyệt lại từ đầu mà có 2 hợp phần. Cơ quan chỉ đạo của 3 chương trình là Chính phủ, các Bộ tham gia; Bộ Tài chính làm đầu mối chung...
