Bộ Xây dựng tập trung đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị đầu tư Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; chủ động hỗ trợ các địa phương giải quyết khó khăn trong công tác quy hoạch, giải phóng mặt bằng và tái định cư cho dự án. Trên đây là chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại Thông báo số 342/TB-VPCP ngày 02/7/2025 kết luận cuộc họp về tình hình triển khai Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.
Thông báo nêu rõ, đây là dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng của quốc gia, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng, do đó Phó Thủ tướng yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương cần xác định rõ trách nhiệm, phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, khẩn trương triển khai các nhiệm vụ được giao.
Trước mắt, Phó Thủ tướng đề nghị tập trung hoàn thành thủ tục chuẩn bị đầu tư, công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư; lựa chọn một số hạng mục quan trọng (nhà ga, khu tái định cư) để tổ chức lễ động thổ, lễ khởi động trong năm 2025 theo yêu cầu của Chính phủ tại Nghị quyết số 127/NQ-CP ngày 13/5/2025.
Bộ Xây dựng tập trung đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị đầu tư dự án, đặc biệt trong công tác khảo sát, lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, đàm phán Hiệp định vay vốn cho dự án; tiếp tục làm việc với các địa phương để thống nhất quy mô, hướng tuyến làm cơ sở triển khai công tác giải phóng mặt bằng của dự án; chủ động hỗ trợ các địa phương giải quyết khó khăn trong công tác quy hoạch, giải phóng mặt bằng và tái định cư cho dự án.
Bộ Tài chính chủ trì hướng dẫn địa phương chủ động ứng vốn, hoặc hỗ trợ tạm ứng vốn, hoặc đề xuất phương án điều tiết ngân sách hợp lý cho các địa phương có khó khăn để đảm bảo tiến độ; phối hợp với Bộ Xây dựng rà soát, thống nhất kế hoạch vốn ngân sách Trung ương, bảo đảm bố trí kịp thời, đủ, đúng đối tượng.
Bộ NN&MT hướng dẫn các địa phương thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; công tác chuyển đổi đất rừng, đất lúa theo quy định và cơ chế đặc thù đã được Quốc hội cho phép.
Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương có dự án đi qua khẩn trương hoàn thành công tác kiểm kê đất đai, lập phương án bồi thường, tái định cư, phê duyệt theo thẩm quyền; chủ động ứng vốn ngân sách địa phương thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư… Trường hợp địa phương khó khăn về vốn, khẩn trương gửi Bộ Tài chính nhu cầu vốn để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Đồng thời lựa chọn các khu tái định cư, nhà ga có khả năng khởi công đúng tiến độ, gửi Bộ Xây dựng để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Bộ Xây dựng có trách nhiệm tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ tình hình triển khai, các tồn tại, khó khăn, vướng mắc, giải pháp tháo gỡ và kế hoạch triển khai Dự án trong thời gian tới; Phó Thủ tướng lưu ý, cần báo cáo rõ thời điểm và các hạng mục dự kiến khởi công năm 2025.
Theo Nghị quyết 187/2025/QH15 của Quốc hội, Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng dài khoảng 419km, có điểm đầu tại vị trí nối ray qua biên giới (tỉnh Lào Cai), điểm cuối tại ga Lạch Huyện (TP Hải Phòng) với tổng vốn 203.231 tỷ đồng (tương đương 8,37 tỷ USD), khởi công trong tháng 12/2025 và phấn đấu hoàn thành chậm nhất năm 2030.
Mục tiêu nhằm xây dựng tuyến đường sắt mới hiện đại, đồng bộ, đáp ứng nhu cầu vận tải nội địa, liên vận quốc tế giữa Việt Nam và Trung Quốc; tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, phát huy lợi thế trên hành lang kinh tế Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, bảo đảm kết nối hiệu quả các mạng lưới đường sắt trong nước và quốc tế, gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế; thúc đẩy tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Ngày 25/02/2025, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã ký ban hành Nghị quyết số 187/2025/QH15 về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.
Dự án được áp dụng nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt. Trong đó, Thủ tướng Chính phủ được quyết định phát hành trái phiếu Chính phủ cho Dự án, huy động vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vốn vay ưu đãi nước ngoài, sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương hằng năm; Dự án không phải thực hiện việc thẩm định khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công.
UBND cấp tỉnh tổ chức lập, điều chỉnh quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết vùng phụ cận ga đường sắt để xác định vị trí, ranh giới, diện tích đất thu hồi; HĐND cấp tỉnh quyết định sử dụng ngân sách địa phương để triển khai Dự án đầu tư công độc lập thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy hoạch vùng phụ cận ga đường sắt; UBND cấp tỉnh quyết định điều chỉnh trữ lượng khai thác, kéo dài thời hạn khai thác mỏ, nâng công suất theo nhu cầu của Dự án mà không phải thực hiện thủ tục điều chỉnh quy hoạch tỉnh; UBND cấp tỉnh quyết định thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khu vực bãi đổ chất thải rắn xây dựng và bàn giao mặt bằng cho nhà thầu...; và một số chính sách, cơ chế đặc thù khác.
