Dự án “Quản lý đa thiên tai lưu vực sông Nậm Rốm” được thực hiện nhằm bảo vệ dân sinh, thích ứng biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Điện Biên. Rủi ro thiên tai từ lưu vực sông Nậm Rốm
UBND tỉnh Điện Biên và Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) tại Việt Nam vừa phối hợp tổ chức Hội thảo “Khởi động Hợp phần hỗ trợ kỹ thuật” của Dự án Quản lý đa thiên tai lưu vực sông Nậm Rốm, ngày 22/3/2023. Hợp phần do Liên minh châu Âu (EU) tài trợ thông qua Quỹ Quản lý nước và tài nguyên thiên nhiên (WARM Facility). Mục đích của Quỹ WARM là hỗ trợ tăng cường khả năng chống chịu và phục hồi của Việt Nam trước tác động của BĐKH và thiên tai.
Hội thảo có sự tham gia của lãnh đạo UBND tỉnh Điện Biên, đoàn công tác của AFD, Ban Quản lý dự án các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Điện Biên (Ban QLDA) và đoàn tư vấn hỗ trợ kỹ thuật. Chương trình hội thảo giới thiệu về hợp phần tư vấn hỗ trợ kỹ thuật và báo cáo một số hoạt động đã thực hiện bởi đơn vị tư vấn hỗ trợ kỹ thuật là Liên danh Groupe Huit - Viện Sinh thái và bảo vệ công trình - Phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia về động lực học sông biển.
Phát biểu tại hội thảo, ông Lò Văn Tiến - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên cho biết, theo quy hoạch đến năm 2030, TP Điện Biên Phủ sẽ trở thành đô thị văn minh hiện đại, trung tâm phát triển kinh tế, dịch vụ, du lịch của cả tỉnh. Tuy nhiên đời sống, sản xuất, cảnh quan môi trường của thành phố lại chịu ảnh hưởng nhiều bởi những rủi ro thiên tai từ lưu vực sông Nậm Rốm. Tổng thiệt hại hàng năm do thiên tai gây ra lên tới 250 tỷ đồng (chiếm 2% GRDP của tỉnh).
Theo kịch bản BĐKH, ngoài nguy cơ mưa lớn, lũ quét, sạt lở, sạt lở đất, xói lở bờ sông, ngập úng vào mùa khô sẽ là hạn hán thiếu nước.
Hiện trạng có nhiều đoạn sông bị sạt lở, vùng hạ lưu bị ngập úng, lòng sông bị thu hẹp, dòng chảy không lưu thông và ô nhiễm nặng nề do tốc độ đô thị hóa cùng các hoạt động sinh hoạt và sản xuất, các vấn đề về môi trường và nguy cơ thiên tai sẽ là mối đe dọa thường trực tới đời sống sinh hoạt và sản xuất của người dân TP Điện Biên Phủ.
Theo ông Nguyễn Hữu Hiệp - Giám đốc Ban QLDA, sau khi hoàn thành đầy đủ các hạng mục Dự án, dòng sông Nậm Rốm đoạn qua TP Điện Biên Phủ sẽ trở thành đoạn sông đa chức năng, điều tiết lũ, thoát lũ, giảm ngập lụt cho thành phố, trữ nước, bảo vệ bờ chống xói lở, tạo cảnh quan.
Đối với lĩnh vực nông nghiệp, lưu vực sông Nậm Rốm sẽ góp phần tăng cường khả năng cấp nước cho sản xuất nông nghiệp với diện tích trên 18 nghìn ha, bổ sung nước mặt và nước ngầm, tăng khả năng cấp nước sinh hoạt với công suất 2.000 m3/ngày đêm cho người dân vùng lòng chảo và cấp nước công nghiệp cho các nhà máy trong khu vực.
Giải pháp quản lý rủi ro tổng thể đa thiên tai
Theo ông Hervé Conan - Giám đốc AFD Việt Nam, với diễn biến ngày càng bất thường và tiêu cực của BĐKH cùng đặc điểm phức tạp của sông Nậm Rốm - một nhánh của sông Mê Kong, mục tiêu cuối cùng của Dự án là mang đến một giải pháp quản lý rủi ro tổng thể đa thiên tai, tiến tới phát triển bền vững cho TP Điện Biên Phủ và lưu vực sông Nậm Rốm.
Để làm được điều này, ngoài các biện pháp công trình, một mặt cần nâng cao năng lực cho các cấp quản lý trong phòng ngừa và quản lý rủi ro lũ lụt với sự hỗ trợ của các công cụ ra quyết định; mặt khác công tác truyền thông cho người dân cần được tăng cường thông qua hợp phần tư vấn hỗ trợ kĩ thuật là những yếu tố then chốt dẫn đến thành công của Dự án.
Với định hướng chung là quản lý tổng hợp lưu vực sông Nậm Rốm theo phương thức quản lý rủi ro đa thiên tai, nhằm giảm thiểu tác động, thích ứng BĐKH, phát triển kinh tế - xã hội, Dự án Quản lý Đa thiên tai lưu vực sông Nậm Rốm nhằm 4 mục tiêu: Giảm thiểu thiệt hại do thiên tai lưu vực sông Nậm Rốm, bảo vệ an toàn cho hơn 40 nghìn dân thuộc các phường xã của TP Điện Biên Phủ và huyện Điện Biên, ổn định sản xuất nông nghiệp, phát triển kinh tế xã hội;
Chỉnh trị dòng sông Nậm Rốm đoạn qua TP Điện Biên Phủ bằng biện pháp kè gia cố bờ, nạo vét dòng chảy giúp thoát lũ, chống sạt lở, giảm ngập lụt, bảo vệ cảnh quan môi trường và phát triển hạ tầng đô thị;
Xây dựng các công trình đập dâng trên sông nhằm tăng khả năng điều tiết dòng chảy mùa kiệt, hỗ trợ cấp nước, cải tạo môi trường;
Nâng cao năng lực thích ứng với BĐKH và công tác quản lý nguồn nước trên lưu vực sông Nậm Rốm thông qua các hạng mục phi công trình.
Cũng tại Hội thảo, Tư vấn hỗ trợ kỹ thuật báo cáo về các hoạt động hỗ trợ Ban QLDA bao gồm hỗ trợ chuẩn bị các nội dung về môi trường xã hội và tái định cư theo quy định để làm điều kiện khởi công gói số 6 và số 7. Một số công trình của Dự án đặt mục tiêu ưu tiên hoàn thành để kịp khánh thành trong Lễ kỷ niệm 70 năm sự kiện Điện Biên Phủ và 30 năm AFD tại Việt Nam sẽ tổ chức vào năm 2024.
Bên cạnh đó, Tư vấn hỗ trợ kỹ thuật cũng đang làm việc với các sở, ban, ngành để xây dựng một hệ thống mô hình và hỗ trợ ra quyết định hỗ trợ công tác quản lý và điều hành liên quan đến thiên tai, rủi ro lũ, ngập lụt đô thị.
Hệ thống này khi hoàn thiện kỳ vọng sẽ nâng cao khả năng ứng phó với thiên tai và giảm thiểu rủi ro từ thiên tai liên quan đến nước cho các cộng đồng tại TP Điện Biên Phủ và huyện Điện Biên.
Dự án “Quản lý Đa thiên tai lưu vực sông Nậm Rốm” của tỉnh Điện Biên, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư tại Quyết định 170/QĐ-TTg, ngày 4/2/2021. Tổng vốn thực hiện dự án trên 981 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn vay ODA từ AFD là 665,5 tỷ đồng (24,65 triệu Euro); vốn đối ứng 275,028 tỷ đồng (10,19 triệu Euro) và vốn EU viện trợ không hoàn lại là 40,5 tỷ đồng (1,5 triệu Euro).
Ngày 30/9/2021, UBND tỉnh Điện Biên đã ban hành Quyết định số 1770/QĐ-UBND phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình quản lý đa thiên tai lưu vực sông Nậm Rốm, nhằm bảo vệ dân sinh, thích ứng BĐKH và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Điện Biên.
