Việc mở rộng quy mô lên 06 làn xe theo quy hoạch đối với cao tốc Bắc - Nam phía Đông, thuộc đoạn Hà Nội - TP.HCM có chiều dài hơn 1.140 km, dự kiến tổng mức đầu tư hơn 152 nghìn tỷ đồng. 
Xem xét mở rộng cho 1.144 km đường cao tốc
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng tại văn bản số 727/BXD-KHTC ngày 20/3/2025, về việc nghiên cứu đầu tư mở rộng theo quy mô hoàn chỉnh các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đồng giai đoạn 2017-2020 và 2021-2025, do giai đoạn phân kỳ đầu tư trước đây, nền đường được xây dựng cơ bản lệch về một phía so với tim tuyến quy hoạch, đầu tư 2 mái, nên khi đầu tư hoàn thiện theo quy hoạch sẽ phải mở rộng nền đường về phía còn lại.
Phương án mở rộng lên 06 làn xe có nhiều ưu điểm hơn so với phương án mở rộng lên 04 làn xe hoàn chỉnh. Vì vậy, trường hợp đầu tư, kiến nghị mở rộng lên 06 làn xe theo quy mô quy hoạch.
Bên cạnh đó, để thuận lợi cho công tác thi công, đẩy nhanh tiến độ đầu tư, giải ngân, phù hợp với nhu cầu vận tải, theo Bộ Xây dựng trước mắt xem xét trong phạm vi cao tốc Bắc - Nam phía Đông thuộc đoạn Hà Nội - TP.HCM, có chiều dài đầu tư khoảng 1.144 km, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 152.135 tỷ đồng.
Các đoạn tuyến chưa được nghiên cứu mở rộng như đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ - Cà Mau, dài 149 km do tại thời điểm hiện nay, nhu cầu vận tải chưa lớn; điều kiện thi công khó khăn; nhu cầu vật liệu đang thiếu hụt sẽ làm ảnh hưởng đến tiến độ, tăng chi phí đầu tư, việc đầu tư mở rộng được thực hiện thành dự án riêng.
Bộ Xây dựng cho biết, việc đầu tư mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông sẽ có những thuận lợi do Đảng, Nhà nước đã có chủ trương này; Bộ Công an cũng đã có kiến nghị sau khi rà soát tổ chức giao thông trên các tuyến cao tốc; việc mở rộng đầu tư sẽ hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế khi Chính phủ đã xác định lại các mục tiêu đột phá, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; các đoạn tuyến đầu tư mở rộng có nhu cầu vận tải dự kiến tăng cao, thuận lợi cho thi công, có thể sớm giải ngân được nguồn vốn trong năm 2025, 2026…
Tuy nhiên, việc đầu tư mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông cũng sẽ gặp một số khó khăn như: Phải thi công lại một số hạng mục vừa hoàn thành; Có thể ảnh hưởng đến thời hạn thu phí cục bộ một số đoạn tuyến cao tốc do chưa hoàn thành hạng mục ITS; Các đoạn tuyến vừa mới đưa vào khai thác, đến tháng 6/2026 mới hết thời hạn bảo hành đối với GĐ1; Quá trình thi công có thể ảnh hưởng cục bộ đến công tác khai thác, không tránh khỏi ý kiến của dư luận liên quan đến việc thi công lại một số hạng mục vừa hoàn thành…
Đối với các khó khăn này, Bộ Xây dựng có giải pháp phù hợp, trong đó với các đoạn tuyến đang thi công, Bộ Xây dựng đề nghị các chủ đầu tư nghiên cứu xác định điểm dừng kỹ thuật, giải pháp điều chỉnh thiết kế để công tác mở rộng được thuận lợi, hiệu quả, không ảnh hưởng đến mục tiêu thông tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông.
Kiến nghị được áp dụng các cơ chế đặc thù
Đáng chú ý, tuyến cao tốc Bắc - Nam GĐ2 đang triển khai thi công, trường hợp bổ sung vốn để mở rộng theo quy mô 06 làn xe sẽ vượt tổng mức đầu tư, cần phải điều chỉnh chủ trương, thẩm quyền điều chỉnh của Quốc hội (dự án quan trọng quốc gia).
Do đó, khi điều chỉnh chủ trương đầu tư GĐ2, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ báo cáo Quốc hội cho phép kéo dài phạm vi bao gồm cả GĐ1 để áp dụng chung các cơ chế đặc thù đẩy nhanh tiến độ, tận dụng nguồn nhân lực sẵn có tại công trường bao gồm: (1) Cho phép chỉ định thầu đối với các gói thầu tư vấn, gói thầu xây lắp (trong đó ưu tiên những đơn vị đã tham gia thi công tương ứng các đoạn tuyến trước đây); (2) Cho phép nhà thầu thi công không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy phép khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường; (3) Cho phép triển khai đồng thời công tác lập dự án và thiết kế kỹ thuật, dự toán, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; (4) Trình tự, thủ tục, thẩm quyền thẩm định và quyết định đầu tư các dự án thành phần tương tự như đối với dự án nhóm A (GĐ1 sau khi quyết định chủ trương được triển khai thành các dự án độc lập).
Theo Bộ Xây dựng, nếu được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù, Bộ Xây dựng sẽ trình Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị chủ trương đầu tư mở rộng Dự án vào tháng 4/2025; Phê duyệt chủ trương/điều chỉnh chủ trương đầu tư vào tháng 6/2025 (trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp tháng 5/2025); Phê duyệt dự án thành phần vào tháng 9/2025; Phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán vào tháng 11/2025 và khởi công Dự án vào quý 4/2025, bảo đảm trong năm 2025 sẽ giải ngân khoảng 23 - 35 nghìn tỷ đồng và tiếp tục giải ngân trong giai đoạn 2026-2027.
Theo quy hoạch, tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông (CT.01) có điểm đầu tại cửa khẩu Hữu Nghị, tỉnh Lạng Sơn, điểm cuối tại TP Cà Mau với tổng chiều dài khoảng 2.055 km (chiếm 22% tổng chiều dài mạng lưới cao tốc), quy mô từ 06 - 12 làn xe. Toàn tuyến được chia làm 02 giai đoạn đầu tư xây dựng, đến thời điểm này đã đưa vào khai thác 1.206 km, đang thi công 834 km (hoàn thành năm 2025, trừ đoạn cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng dài 43 km). Trong đó, (1) Dự án đầu tư đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 (GĐ1) gồm 11 dự án thành phần, chiều dài 654 km, quy mô 2 - 6 làn xe, GPMB 4 - 6 làn xe, toàn bộ đoạn tuyến đã được hoàn thành, đưa vào khai thác, riêng đoạn Cao Bồ - Mai Sơn đang được mở rộng từ 4 lên 6 làn xe (hoàn thành năm 2026), đoạn Cam Lộ - La Sơn đang được mở rộng từ 2 lên 4 làn xe hoàn chỉnh (hoàn thành năm 2026); (2) Dự án đầu tư đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 (GĐ2) gồm 12 dự án thành phần, đầu tư công, chiều dài 721 km, quy mô 4 làn xe hạn chế, B=17m (đồng bộ quy mô GĐ1), GPMB 4 - 6 làn xe, đang triển khai thi công, hoàn thành năm 2025.
