Chương trình phát triển ngành Công nghiệp môi trường đặt mục tiêu tổng quát là xây dựng và phát triển công nghiệp môi trường trở thành ngành kinh tế độc lập, có đóng góp quan trọng trong cơ cấu kinh tế quốc dân. Sáng 02/7, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp với các Bộ, ngành về dự thảo Chương trình phát triển ngành Công nghiệp môi trường đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Từng bước hình thành thị trường hàng hóa môi trường trong nước
Theo dự thảo, một số mục tiêu cụ thể của Chương trình là đến năm 2030, công nghệ, thiết bị, sản phẩm ngành công nghiệp môi trường phải đáp ứng từ 60-80% nhu cầu trong nước trong các lĩnh vực xử lý nước thải, khí thải, chất thải rắn, chất thải nguy hại và đo lường môi trường. Tỉ lệ này tăng lên 80-90% vào năm 2035.
Ngoài ra, ngành cần từng bước hình thành thị trường hàng hóa môi trường trong nước, phát triển năng lực xuất khẩu thiết bị, sản phẩm có lợi thế cạnh tranh.
Một trong những định hướng lớn của dự thảo là lấy doanh nghiệp tư nhân làm trung tâm, hỗ trợ thông qua các cơ chế ưu đãi về tín dụng xanh, chính sách thuế, ưu đãi đầu tư, thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong công nghiệp môi trường. Cùng với đó là các giải pháp đồng bộ về thể chế, tiêu chuẩn - quy chuẩn kỹ thuật, phát triển thị trường và hạ tầng dữ liệu.
Chương trình nhấn mạnh vai trò của nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và phát triển sản phẩm mới; các sản phẩm ứng dụng công nghệ sinh học, cảm biến, điều khiển tự động, phần mềm quản trị thông minh được khuyến khích phát triển và đưa vào sản xuất.
Song song với đó, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho công nghiệp môi trường cũng được coi là giải pháp trọng tâm.
Chương trình cũng sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về nhu cầu nhân lực, tổ chức đào tạo, tập huấn cho cán bộ quản lý nhà nước và doanh nghiệp, hình thành đội ngũ chuyên gia có năng lực tiếp cận công nghệ và thị trường quốc tế.
Góp ý cho dự thảo, các đại biểu nhấn mạnh sự cần thiết phải xác định đúng và trúng các nhiệm vụ ưu tiên, đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển ngành công nghiệp môi trường; tạo "sân chơi cho doanh nghiệp", có chính sách ưu đãi thuế, đất đai, giá thuê nhằm tạo động lực thực sự cho doanh nghiệp; hỗ trợ chuyển giao công nghệ, đầu tư sản xuất trong nước và nội địa hóa thiết bị.
Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, cần chỉ rõ Bộ, ngành chủ trì, thời gian thực hiện, kết quả đầu ra bảo đảm khả thi, có trọng tâm, trọng điểm; bổ sung các cơ chế, quy định nhằm huy động tổng hợp các nguồn lực: chi sự nghiệp, đầu tư công, xã hội hóa, ODA, FDI.
Xác định rõ danh mục công nghệ ưu tiên phát triển giai đoạn 2025-2030
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá dự thảo Chương trình mới chỉ dừng ở mức định hướng hành động, nội dung còn chung chung, thiếu định lượng, chưa xác định rõ cơ quan chủ trì, đơn vị thực hiện, chưa có kế hoạch triển khai cụ thể hay mục tiêu đo lường hiệu quả.
“Bộ Công Thương phải rà soát lại cách tiếp cận, xác lập mục tiêu cụ thể và lộ trình triển khai rõ ràng cho từng giai đoạn phát triển công nghiệp môi trường”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Trước mắt, đến năm 2025, Phó Thủ tướng cho rằng cần xác định rõ ngành công nghiệp môi trường - bao gồm cả lĩnh vực dịch vụ - phải trở thành ngành kinh tế quan trọng, đóng vai trò chiến lược trong bảo đảm độc lập, tự chủ khi xử lý các thách thức môi trường của đất nước, tiến tới xuất khẩu công nghệ, sản phẩm và dịch vụ môi trường.
Mỗi lĩnh vực trong công nghiệp môi trường cần có mục tiêu cụ thể. "Các mục tiêu phải gắn với năng lực công nghệ trong nước, từ mức nhập khẩu từng phần đến làm chủ hoàn toàn, giảm dần phụ thuộc vào thiết bị ngoại nhập", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương rà soát thể chế, chính sách đã ban hành, đề xuất bổ sung những quy định còn thiếu; đồng thời cần phân vai rõ ràng, giao nhiệm vụ cụ thể trong nghiên cứu, sản xuất, đầu tư, ban hành tiêu chuẩn - quy chuẩn; xác định rõ danh mục công nghệ ưu tiên phát triển giai đoạn 2025-2030.
Nhấn mạnh vai trò chủ đạo của doanh nghiệp tư nhân, Phó Thủ tướng lưu ý, những lĩnh vực có chi phí cao, rủi ro lớn hoặc chưa có doanh nghiệp tư nhân đủ năng lực thì khu vực công cần đi trước mở đường - như xử lý chất thải nguy hại, phát triển vật liệu thân thiện môi trường, quan trắc môi trường quy mô lớn, công nghệ tái chế rác thải điện gió, điện mặt trời...
Các doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực năng lượng, xây dựng, công nghiệp cần được giao thực hiện các dự án mẫu về công nghiệp môi trường để làm cơ sở nhân rộng trên toàn quốc.
Cùng với đó, cần thúc đẩy hợp tác công - tư trong nghiên cứu và sản xuất sản phẩm mới.
