Phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam

07:11 25/01/2025
Ngày 24/01, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 232/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chiến lược giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp.
Phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam
Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ. Ảnh: Internet

Mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050

Đề án hướng đến việc xây dựng và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam nhằm đạt được những mục tiêu chính:

Thứ nhất, giảm phát thải khí nhà kính (KNK) bằng cách thực hiện cam kết tại Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) với chi phí tối ưu nhất cho xã hội và doanh nghiệp. Thứ hai, thúc đẩy chuyển đổi xanh thông qua việc phát triển các công nghệ phát thải thấp, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Tiếp đó, tạo động lực cho phát triển kinh tế bền vững bằng cách chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp, góp phần ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu. Cuối cùng, hướng tới mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Đề án đặt nền móng cho sự phát triển dài hạn và bền vững của đất nước.

Trước tháng 6/2025, Đề án đặt ra các mục tiêu cụ thể; trong đó, cần hoàn thiện khung pháp lý, bao gồm xây dựng cơ chế trao đổi hạn ngạch phát thải KNK và tín chỉ carbon, cùng các quy định pháp lý cần thiết để triển khai sàn giao dịch carbon. Tiếp đó, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ tổ chức vận hành thị trường, đảm bảo hệ thống quản lý và cơ sở kỹ thuật đồng bộ, minh bạch. Ngoài ra, việc đào tạo và tăng cường năng lực quản lý cho các cơ quan chức năng cũng được chú trọng, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân sẵn sàng tham gia thị trường.

Hàng hóa giao dịch trên thị trường carbon

Hàng hóa giao dịch trên thị trường bao gồm hạn ngạch phát thải KNK và tín chỉ carbon. Hạn ngạch phát thải được phân bổ cho các cơ sở phải thực hiện kiểm kê KNK theo các phương thức miễn phí hoặc đấu giá. Tín chỉ carbon có hai loại chính: tín chỉ thu được từ các chương trình và dự án theo cơ chế trao đổi, bù trừ khí nhà kính trong nước; tín chỉ quốc tế bao gồm tín chỉ từ Cơ chế phát triển sạch (CDM), Cơ chế tín chỉ chung (JCM), và Cơ chế theo Điều 6 của Thỏa thuận Paris.

Việc giao dịch hạn ngạch phát thải KNK, tín chỉ carbon được thực hiện trên sàn giao dịch carbon trong nước. Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội xây dựng và cung ứng dịch vụ sàn giao dịch carbon trong nước theo yêu cầu nghiệp vụ về tổ chức, quản lý thị trường và các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành, cơ quan có liên quan xây dựng.

Việc tổ chức giao dịch trên thị trường carbon được thực hiện theo phương thức tập trung trên sàn giao dịch carbon. Hạn ngạch phát thải KNK và tín chỉ carbon do Bộ TN&MT xác nhận được giao dịch trên sàn sẽ được cấp mã số trong nước để phục vụ cho việc giao dịch, mã số được cấp là duy nhất và không trùng lắp. Chủ thể khi tham gia giao dịch trên thị trường carbon tại Việt Nam có tài khoản lưu ký giao dịch hạn ngạch phát thải KNK hoặc tài khoản lưu ký giao dịch tín chỉ carbon. Hoạt động đăng ký, cấp mã số hạn ngạch phát thải KNK và tín chỉ carbon được thực hiện tập trung để đảm bảo dữ liệu được thống nhất, đồng bộ và bảo đảm yêu cầu quản lý, giám sát.

Ảnh minh họa. Nguồn: ITN

Tổng công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam cung ứng dịch vụ lưu ký, thanh toán giao dịch theo yêu cầu nghiệp vụ về tổ chức, quản lý thị trường và các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành, cơ quan có liên quan xây dựng.

Việc thanh toán giao dịch sẽ do hệ thống tự động thực hiện trên cơ sở kết quả giao dịch do Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội gửi, đảm bảo nguyên tắc việc chuyển giao hàng hóa được thực hiện đồng thời với thanh toán tiền tại ngân hàng thanh toán. Việc thanh toán tiền cho giao dịch trên sàn giao dịch carbon do ngân hàng thương mại đủ điều kiện cung cấp dịch vụ thanh toán giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon thực hiện.

Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ NN&PTNT, Bộ Xây dựng, Bộ Công Thương, Bộ GTVT và các bộ, ngành, cơ quan có liên quan tổ chức vận hành thị trường carbon trong nước, đảm bảo không để phát triển tự do, tự phát, gây thất thoát tài nguyên, tài sản của Nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, trật tự xã hội.

Lộ trình triển khai thị trường carbon

Giai đoạn thực hiện thí điểm từ năm 2025 đến hết năm 2028: Triển khai thực hiện thí điểm thị trường carbon trên toàn quốc. Việc chuyển nhượng tín chỉ carbon, kết quả giảm nhẹ phát thải KNK cho đối tác nước ngoài, quốc tế được nghiên cứu, quy định cụ thể tại các văn bản quy phạm pháp luật và được cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Toàn bộ hạn ngạch phát thải KNK được nghiên cứu, xem xét phân bổ miễn phí cho các cơ sở phát thải KNK thuộc một số lĩnh vực phát thải lớn.Tín chỉ carbon được xác nhận giao dịch trên sàn giao dịch carbon, trong đó gồm các tín chỉ carbon thu được từ: Chương trình, dự án theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước; Cơ chế phát triển sạch (CDM); Cơ chế tín chỉ chung (JCM); Cơ chế theo Điều 6 Thỏa thuận Paris.Tỷ lệ tín chỉ carbon sử dụng để bù trừ phát thải KNK trên tổng số hạn ngạch phát thải KNK được phân bổ cho cơ sở do Chính phủ quy định.

Chủ thể tham gia giao dịch trên sàn giao dịch carbon là: Các cơ sở phát thải KNK lớn thuộc Danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải KNK phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính do Thủ tướng Chính phủ ban hành được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính; tổ chức, cá nhân đủ điều kiện được tham gia mua, bán tín chỉ carbon trên sàn giao dịch carbon.

Thị trường carbon sẽ được vận hành chính thức trên toàn quốc từ năm 2029. Các lĩnh vực, cơ sở được phân bổ hạn ngạch phát thải KNK được nghiên cứu, xem xét mở rộng theo lộ trình. Hạn ngạch phát thải khí nhà kính được nghiên cứu, xem xét phân bổ miễn phí và phân bổ qua đấu giá. Tỷ lệ chi tiết về phân bổ miễn phí, đấu giá hạn ngạch phát thải KNK sẽ được đề xuất trong giai đoạn triển khai thí điểm và sau khi có đầy đủ thông tin, số liệu về hạn ngạch phát thải KNK được cấp, khối lượng giao dịch.

Tỷ lệ tín chỉ carbon sử dụng để bù trừ phát thải trên tổng số hạn ngạch phát thải KNK được phân bổ cho cơ sở do Chính phủ quy định; xem xét mở rộng chủ thể được tham gia giao dịch tín chỉ carbon trên sàn giao dịch carbon (điều chỉnh điều kiện tổ chức, cá nhân được tham gia giao dịch trên sàn giao dịch carbon)...

Đề án đã đưa ra 5 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm trong việc phát triển thị trường carbon tại Việt Nam: Thứ nhất, quy định cụ thể về hàng hóa giao dịch trên thị trường carbon, bao gồm hạn ngạch và tín chỉ. Thứ hai, xác định rõ các tổ chức, cá nhân được phép tham gia giao dịch. Thứ ba, xây dựng hệ thống đăng ký quốc gia và sàn giao dịch carbon đảm bảo minh bạch và hiệu quả. Thứ tư, phối hợp giữa các bộ, ngành để tổ chức vận hành và giám sát thị trường. Cuối cùng, đẩy mạnh đào tạo và nâng cao nhận thức cho các bên liên quan.

Thị trường carbon không chỉ đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải KNK mà còn thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng và phát triển bền vững. Thị trường này sẽ tạo cơ hội để Việt Nam khẳng định vai trò và vị thế trong nỗ lực toàn cầu ứng phó với biến đổi khí hậu, đồng thời mở ra nhiều cơ hội kinh doanh mới cho các doanh nghiệp trong nước và quốc tế.

Bình luận