Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội đã thực hiện hơn nửa chặng đường với gần 60% mục tiêu được khởi động, cho thấy hiệu quả bước đầu của một chủ trương an sinh lớn. 
Quyết tâm chính trị và khung chính sách đồng bộ
Phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) không còn là một chính sách riêng lẻ mà trở thành một nhiệm vụ trọng tâm, thể hiện quyết tâm chính trị cao độ của toàn hệ thống. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, với vai trò Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường BĐS, đã liên tục chủ trì các cuộc họp, ban hành nhiều công điện chỉ đạo, nhấn mạnh mục tiêu phải hoàn thành ít nhất 100 nghìn căn NƠXH trong năm 2025.
Sự quyết tâm này được cụ thể hóa bằng một lộ trình chính sách bài bản. Cột mốc quan trọng là việc phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 01 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân KCN giai đoạn 2021 - 2030” tại Quyết định số 338/QĐ-TTg ngày 03/4/2023.
Quyết định này đã tạo ra một khung chính sách tổng thể, là nền tảng để các địa phương đẩy mạnh triển khai trong giai đoạn 2023 - 2024. Nhằm tăng tốc và cụ thể hóa các mục tiêu sau giai đoạn khởi động này, Chính phủ đã tiếp tục ban hành Quyết định số 444/QĐ-TTg ngày 27/02/2025, chính thức giao chỉ tiêu hoàn thành NƠXH cụ thể cho từng địa phương trong năm 2025 và các năm tiếp theo, mở ra một giai đoạn chạy nước rút quyết liệt hơn.
Để chính sách đi vào thực tiễn, dòng vốn là yếu tố huyết mạch. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã triển khai Chương trình tín dụng quy mô lên tới 145 nghìn tỷ đồng theo Nghị quyết 33/NQ-CP. Điểm nổi bật của chương trình này là lãi suất ưu đãi liên tục được điều chỉnh giảm. Tính đến nay, lãi suất cho vay chỉ còn 6,4%/năm đối với chủ đầu tư và 5,9%/năm đối với người mua nhà, giảm đáng kể so với mức 8,7% và 8,2% tại thời điểm bắt đầu.
Để khuyến khích các ngân hàng thương mại tham gia, NHNN cho phép không tính dư nợ cho vay của chương trình này vào chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng hằng năm, đồng thời chỉ đạo cho vay đối với người trẻ dưới 35 tuổi mua nhà. Tính đến cuối tháng 7/2025, doanh số cho vay của chương trình này đã đạt 4.578 tỷ đồng.
Bộ, ngành vào cuộc và sự tương phản giữa các địa phương
Báo cáo tổng hợp của Bộ Xây dựng cho thấy, tính đến hết quý III/2025, cả nước đã hoàn thành 43.681 căn NƠXH, đạt 43,6% chỉ tiêu năm. Dự kiến đến hết năm, con số này có thể đạt 82.926/100.275 căn, tương đương 83% kế hoạch. Nhìn vào bức tranh tổng thể của Đề án 1 triệu căn hộ, tiến độ đang ở mức khả quan.
Hiện cả nước có 692 dự án đang được triển khai với quy mô 633.559 căn. Trong đó, 165 dự án đã hoàn thành 110.436 căn, 147 dự án đã khởi công (135.033 căn) và 380 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư (388.090 căn). Tổng số căn hộ đã, đang và sẽ sớm triển khai này tương đương 59,6% mục tiêu của Đề án.
Dù bức tranh chung có nhiều điểm sáng, nhưng khi đi sâu vào từng địa phương lại cho thấy sự phân hóa rõ rệt. Nhiều tỉnh, thành đã bứt phá mạnh mẽ, trở thành những điểm sáng trên cả nước. Điển hình như Nghệ An dự kiến hoàn thành 173% chỉ tiêu năm, Phú Thọ 125%, Huế 120%, Hưng Yên 113%, Thái Nguyên và Tây Ninh cùng 106%, Hải Phòng 101% và Cà Mau 100%. Bắc Ninh cũng là một địa phương nỗ lực khi đã hoàn thành 8.919 căn trong 9 tháng và dự kiến đạt 102% kế hoạch năm.
Trái ngược những con số ấn tượng trên, hai đầu tàu kinh tế lớn nhất lại đang đối mặt với nhiều thách thức. Hà Nội mới hoàn thành 2.060/4.670 căn, đạt 44% và dự kiến cả năm chỉ đạt 68%, thiếu hụt 1.510 căn. Tình hình tại TP.HCM còn khó khăn hơn khi mới hoàn thành 4.277/13.040 căn và dự kiến thiếu tới 6.138 căn để đạt mục tiêu năm. Đáng báo động hơn, một số địa phương như Sơn La và Hà Tĩnh chưa hoàn thành được dự án nào và khả năng đạt chỉ tiêu năm 2025 là 0%.
Bên cạnh các địa phương, các cơ quan Trung ương cũng tích cực tham gia. Bộ Công an đã triển khai khởi công 4 dự án với quy mô khoảng 3.200 căn tại Hà Nội và TP.HCM. Bộ Quốc phòng cũng đang phối hợp chặt chẽ với các địa phương để triển khai các dự án cho lực lượng vũ trang. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã khởi công 1 dự án 525 căn tại Đồng Tháp và dự kiến khởi công thêm 4 dự án nữa tại: Vĩnh Long, Bắc Ninh, Quảng Ngãi từ nay đến cuối năm.
Mặc dù quyết tâm chính trị cao và chính sách đã có, thực tế triển khai còn vướng nhiều "điểm nghẽn". Thứ nhất, một số địa phương chưa thực sự quan tâm, chưa đưa chỉ tiêu phát triển NƠXH vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và chưa thành lập Ban chỉ đạo riêng.
Thứ hai, vướng mắc về quỹ đất rất nan giải. Báo cáo của Bộ Xây dựng chỉ rõ, nhiều ô đất được quy hoạch ở những vị trí xa trung tâm, thiếu kết nối hạ tầng kỹ thuật và xã hội, gây khó khăn cho việc thu hút người dân. Công tác giải phóng mặt bằng chậm cũng trực tiếp ảnh hưởng đến tiến độ. Thứ ba, năng lực của một số chủ đầu tư được lựa chọn còn hạn chế về tài chính và kinh nghiệm, dẫn đến dự án triển khai ì ạch.
Báo cáo từ NHNN cho thấy một "điểm nghẽn" từ góc độ thị trường và tài chính. Thị trường đang thiếu trầm trọng nhà ở giá phù hợp, trong khi tỷ số giá nhà trên thu nhập tại Việt Nam lên tới 23,7 lần, cao hơn nhiều so với mức trung bình thế giới. Nhiều chủ đầu tư vẫn phụ thuộc lớn vào vốn tín dụng ngân hàng do các kênh huy động vốn dài hạn khác như trái phiếu doanh nghiệp chưa phát triển, tiềm ẩn rủi ro về thanh khoản.
Hành động quyết liệt và các giải pháp trúng đích
Trước những thách thức trên, Chính phủ đã có những chỉ đạo quyết liệt, kịp thời. Ngày 25/9/2025, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản số 9142/VPCP-CN truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng, yêu cầu Bộ Xây dựng thành lập 5 đoàn công tác để trực tiếp đi kiểm tra, xử lý, tháo gỡ khó khăn tại các địa phương. Quyết định thành lập các đoàn công tác này do các Thứ trưởng Bộ Xây dựng làm trưởng đoàn đã được ban hành ngay sau đó, nhắm thẳng vào các địa phương đang chậm tiến độ như: Hà Nội, Hải Phòng, Hưng Yên, Ninh Bình, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Khánh Hòa...
Để hiện thực hóa các chỉ đạo này, Bộ Xây dựng cũng nêu rõ các giải pháp trọng tâm mà Bộ sẽ thực hiện. Cụ thể, Bộ sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính để nghiên cứu, xây dựng và trình Chính phủ Nghị định về Quỹ nhà ở quốc gia và Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 100/2025/NĐ-CP về phát triển và quản lý NƠXH. Song song với đó, Bộ sẽ tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc các địa phương và doanh nghiệp nhằm đẩy mạnh việc triển khai đầu tư xây dựng, đảm bảo hoàn thành các chỉ tiêu đã được Thủ tướng Chính phủ giao.
Bên cạnh đó, các giải pháp liên ngành cũng được đề xuất. Bộ Tài chính cần tiếp tục hoàn thiện các quy định về thị trường chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp để tạo kênh dẫn vốn dài hạn. Các địa phương phải đẩy nhanh thủ tục hành chính, rà soát công tác đấu giá quyền sử dụng đất để đảm bảo minh bạch, chống trục lợi, và ưu tiên bố trí quỹ đất sạch cho NƠXH. Đặc biệt, Thủ tướng chỉ đạo đôn đốc các chủ đầu tư thi công với tinh thần "3 ca, 4 kíp", "vượt nắng, thắng mưa", phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu đề ra trong năm 2025.
Có thể thấy, chưa bao giờ quyết tâm hoàn thành mục tiêu NƠXH lại được thể hiện mạnh mẽ và toàn diện đến vậy. Sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, từ việc hoàn thiện chính sách, khơi thông dòng vốn đến các mệnh lệnh hành chính quyết liệt, được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích mạnh mẽ, giúp chương trình NƠXH vượt khó và cán đích nửa chặng đầu thành công trong năm 2025, tạo tiền đề vững chắc cho mục tiêu 1 triệu căn NƠXH vào năm 2030.
Chính phủ và Quốc hội đã có những động thái quyết liệt nhằm tháo gỡ khó khăn. Ngày 29/5/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 201/2025/QH15 thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển NƠXH.
Đây được xem là một cú hích quan trọng, giải quyết các nút thắt cố hữu về quỹ đất, thủ tục đầu tư, thẩm định quy hoạch và xác định giá bán. Nghị quyết cho phép giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu đối với dự án NƠXH, đơn giản hóa thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi nhất để các dự án được triển khai nhanh chóng.
Về phía các địa phương, đây là thời điểm vàng để tận dụng những cơ chế, chính sách đặc thù này. Cần chủ động rà soát, cập nhật quy hoạch, chuẩn bị nguồn lực vốn, đồng thời khẩn trương đơn giản hóa các thủ tục hành chính, đặc biệt là việc lựa chọn chủ đầu tư.
