Quản lý nhà nước về quy hoạch, xây dựng, tài nguyên và môi trường là một trong tám lĩnh vực được Chính phủ thí điểm phân cấp quản lý nhà nước cho chính quyền TP.HCM. 
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 84/2024/NĐ-CP ngày 10/7/2024 về thí điểm phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực cho chính quyền TP.HCM.
Theo đó, Chính phủ thí điểm phân cấp quản lý nhà nước cho chính quyền TP.HCM (HĐND và UBND) một số lĩnh gồm: đầu tư; kinh tế, tài chính, ngân sách nhà nước; quy hoạch, xây dựng, tài nguyên và môi trường; giao thông vận tải; y tế; giáo dục và đào tạo; lao động, giáo dục nghề nghiệp; nội vụ.
Về nguyên tắc, Nghị định quy định, việc phân cấp quản lý nhà nước cho chính quyền TP.HCM được thực hiện theo quy định tại khoản 2 Điều 11 và Điều 13 Luật Tổ chức chính quyền địa phương.
Cụ thể, việc phân cấp bảo đảm phù hợp với quy định của Hiến pháp, Luật, Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chủ trương của Đảng về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố.
Bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành tập trung thống nhất của Chính phủ; phát huy trách nhiệm, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, tính năng động, sáng tạo của Thành phố trong việc tổ chức thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
Phân cấp quản lý nhà nước gắn liền với việc tăng cường trách nhiệm thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với hoạt động của chính quyền Thành phố.
Phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực nhằm tăng cường trách nhiệm của UBND Thành phố, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND Thành phố, tạo sự chủ động và hoàn thiện cơ chế phân cấp cho chính quyền Thành phố.
Phân cấp quản lý nhà nước đi đôi với việc thực hiện chương trình cải cách hành chính ở các cấp chính quyền nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả bộ máy quản lý nhà nước của Thành phố; giải quyết kịp thời các khó khăn nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của doanh nghiệp và phục vụ tốt hơn yêu cầu của tổ chức và người dân.
Bên cạnh đó, Nghị định quy định hoặc điều chỉnh thủ tục hành chính liên quan đến nội dung phân cấp phải bảo đảm nguyên tắc: Những nội dung phân cấp đã quy định thủ tục hành chính thì điều chỉnh chủ thể thực hiện thủ tục hành chính trên cơ sở hồ sơ và trình tự, thủ tục hiện hành, không làm phát sinh thêm thủ tục hành chính.
Đồng thời những nội dung phân cấp chưa quy định thủ tục hành chính thì thực hiện theo trình tự, thủ tục hành chính do HĐND Thành phố quy định, bảo đảm đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện, tiết kiệm thời gian, chi phí, công sức của đối tượng và cơ quan thực hiện thủ tục hành chính.
Ngày 24/6/2023, Quốc hội thông qua Nghị quyết 98/2023/QH15 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.
Theo đó, Nghị quyết 98/2023/QH15 quy định thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, gồm:
- Quản lý đầu tư.
- Tài chính, ngân sách nhà nước.
- Quản lý đô thị, tài nguyên và môi trường.
- Ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược vào TP.HCM.
- Quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo.
- Tổ chức bộ máy của chính quyền Thành phố và TP Thủ Đức.
Nghị quyết 98/2023/QH15 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/8/2023 và thay thế Nghị quyết 54/2017/QH14.
