Thị trường công trình xanh Việt Nam cơ hội mới cho doanh nghiệp phát triển xanh

Chặng đường phát triển công trình xanh

Theo kết quả khảo sát công bố vào Hội nghị năm 2019 của các nước tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (BĐKH) tại Mandrid, Việt Nam được nhận định là một trong 6 nền kinh tế chịu thiệt hại nghiêm trọng nhất bởi biến đổi khí hậu trong giai đoạn 1999-2018. Tuy nhiên, Việt Nam chỉ đứng sau Trung Quốc và Mông Cổ và nằm trong số các quốc gia có mức độ phát thải khí nhà kính, tác nhân gây nên BĐKH, cao nhất tại khu vực Đông Á - Thái Bình Dương.

Để các nước đang phát triển như Việt Nam có cơ hội giảm phát thải khí nhà kính và tác động của BĐKH cần sự kết hợp một cách khôn ngoan các chính sách cải cách cùng những mô hình kinh doanh sáng tạo, qua đó huy động hàng nghìn tỉ USD vốn đầu tư tư nhân.

Khu vực kinh tế tư nhân giữ vai trò then chốt trong cuộc chiến chống BĐKH. Các doanh nghiệp tư nhân có năng lực sáng tạo, có tiềm lực tài chính, các công cụ cần thiết và có thể phát triển nếu được hỗ trợ thu hút thêm đầu tư tư nhân.

Theo Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC), cơ hội đầu tư khí hậu tại 21 thị trường mới nổi trên thế giới tới năm 2030 sẽ lên đến 23 nghìn tỷ USD và riêng tại Việt Nam con số này lên tới 753 tỷ USD trong giai đoạn 2016-2030. Do vậy, với sự tham gia của khối tư nhân, nguồn vốn khổng lồ này sẽ giúp đảm bảo việc triển khai hiệu quả các kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh và BĐKH.

Thâm nhập vào thị trường từ những năm 2008, tính tới quý 3/2022, Việt Nam ghi nhận hơn 6 triệu mét vuông sàn xây dựng được chứng nhận bởi các tổ chức uy tín trong nước và quốc tế. Đặc biệt, trong 5 năm trở lại đây, với nhận thức được nâng cao và sự hỗ trợ của các tổ chức trong nước và quốc tế, công trình xanh đã có sự phát triển tăng vọt từ khoảng 500 nghìn mét vuông sàn được chứng nhận trong cả nước mỗi năm lên tới 1 triệu mét vuông mỗi năm.

Sự quan tâm của quốc tế về vấn đề môi trường và BĐKH tiếp sức cho công trình xanh phát triển ngay cả trong thời gian đại dịch Covid-19 bùng nổ.  

Tuy vậy, so với gần 90 triệu mét vuông sàn được xây dựng mỗi năm tại Việt Nam, con số thâm nhập của công trình xanh còn chưa tương xứng với những lợi ích mà nó mang lại.

Lợi ích môi trường đối với quốc gia

Đầu tiên, hiển nhiên phải kể đến những lợi ích môi trường của các công trình xanh. Theo phân tích chi tiết của IFC, trên gần 700 tòa nhà đạt chứng nhận EDGE (www.edgebuildings.com) tính tới hết tháng 9/2022, trung bình một mét vuông sàn xây dựng được xanh hóa sẽ giúp tiết kiệm 22kWh điện, 604 lít nước và cắt giảm 16,6kg CO₂ phát thải mỗi năm.

Với tuổi thọ nói chung của các công trình xây dựng lên tới 50 năm, việc thiết kế và xây dựng một công trình theo chuẩn xanh mang lại những lợi ích to lớn và dài lâu cho môi trường và xã hội. Đặc biệt, đa phần các công trình đạt EDGE là các công trình nhà ở, như vậy hơn 20 nghìn hộ dân đã được hưởng lợi từ việc tiết kiệm chi phí điện nước mỗi năm.

Động lực kinh tế với doanh nghiệp

Khảo sát vào tháng 9/2021 của PwC đã chỉ ra rằng, tiêu chí môi trường, xã hội và quản trị (ESG) hiện đã trở thành yếu tố quyết định đối với các nhà đầu tư hàng đầu thế giới. Tiêu chí này buộc các nhà đầu tư và các công ty tiếp nhận đầu tư phải xác định lại rủi ro trong các mô hình kinh doanh truyền thống cũng như những cơ hội góp phần tạo ra giá trị bền vững trong tương lai.

Cụ thể, 79% người tham gia khảo sát cho rằng phương pháp quản lý rủi ro và cơ hội liên quan tới ESG là yếu tố quan trọng khi đưa ra quyết định đầu tư vào một công ty và 49% sẵn sàng rút vốn khỏi các công ty không thực hiện đầy đủ trách nhiệm ESG.

Cũng theo báo cáo khác của Ngân hàng Morgan Stanley năm 2020, 57% các nhà đầu tư lớn cho biết sẽ chỉ đầu tư vào các doanh nghiệp/dự án có cơ chế phát triển bền vững trong chiến lược phát triển, điều này thúc đẩy sự phát triển của hàng loạt các chỉ số bền vững (sustainability indices) trên toàn cầu. Các chỉ số phổ biến nhất toàn cầu gồm chỉ số bền vững Dow Jones - Dow Jones Sustainability Index; FTSE4Good và MSCI KLD Domini 400 Social Index.

Tại Việt Nam, theo Dragon Capital chia sẻ, từng có không ít nhà đầu tư lớn rời bỏ thị trường Việt Nam do nhận thấy sự hạn chế trong việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Vì vậy, trong giai đoạn tới, việc tăng trưởng theo chiều sâu trong quản trị doanh nghiệp, quản trị rủi ro, minh bạch, bình đẳng và chú trọng yếu tố bền vững hay phát triển xanh là vô cùng cấp thiết.

Cơ hội cho doanh nghiệp đi đầu tiếp cận nguồn vốn xanh

Trong bối cảnh các chính sách mới đến từ nhà nước và thị trường quốc tế đang tạo ra áp lực “xanh hóa” lên doanh nghiệp, nhiều chủ đầu tư đã chủ động đón đầu xu thế và tạo ra cho mình nhiều cơ hội.

Một trong những cơ hội lớn đối với các doanh nghiệp xanh hiện tại là việc tiếp cận được nhiều nguồn tài chính xanh quốc tế. Kinh nghiệm từ các thị trường phát triển đã cho thấy sự thành công của tài chính xanh. Ví dụ, vào năm 2010 thị trường trái phiếu xanh chỉ là thị trường ngách ở châu Á - Thái Bình Dương thì tới nay nó đã phát triển thành một thị trường chủ đạo.

Tính riêng lượng trái phiếu xanh phát hành bởi IFC tại thị trường này đã lên tới 01 tỷ USD hỗ trợ các quốc gia đang phát triển giải quyết các thách thức về môi trường và xã hội.

Một ví dụ đơn cử là Công ty CP Bất động sản BIM (BIM Land) vào tháng 5/2021 đã phát hành thành công 200 triệu USD trái phiếu quốc tế niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Singapore (SGX) với lãi suất 7,375% và thời hạn 5 năm.

Như vậy, BIM Land là doanh nghiệp chưa đại chúng đầu tiên tại Việt Nam phát hành thành công trái phiếu trên thị trường quốc tế. Trái phiếu cũng là trái phiếu doanh nghiệp xanh (Green bond) đầu tiên của Việt Nam. Vốn huy động từ đợt phát hành trái phiếu này được BIM Land sử dụng để phát triển các dự án bất động sản của công ty trong đó có nhiều dự án xanh theo chuẩn EDGE của IFC.

Cơ hội cho doanh nghiệp đi đầu tiếp cận khách hàng quốc tế

Vào tháng 12/2021, Tập đoàn LEGO đã ký Biên bản ghi nhớ hợp tác với Công ty Liên doanh TNHH Khu Công nghiệp Việt Nam - Singapore (VSIP) để xây dựng một nhà máy mới tại Việt Nam ở tỉnh Bình Dương. Với tổng đầu tư hơn 1 tỷ USD, nhà máy 44ha này được xây dựng với mục tiêu trung hòa carbon và bao gồm diện tích pin năng lượng mặt trời. Được biết, VSIP Bình Dương cũng là một trong những khu công nghiệp đi đầu trong lĩnh vực xây dựng xanh.

Tính tới thời điểm hiện tại, khu công nghiệp đã có 5 dự án đạt chứng nhận công trình xanh EDGE của IFC gồm: Chung cư The Habitat Bình Dương - Giai đoạn 2, Chung cư The Habitat Bình Dương - Giai đoạn 2, VSIP Bình Dương - Nhà máy xây sẵn giai đoạn 1, VSIP Bình Dương - Nhà máy xây sẵn giai đoạn 2 và Trung tâm thể thao Sun Casa.

Theo ông Lê Huy Đông - Quản lý bộ phận Dịch vụ công nghiệp của Savills Hà Nội, mô hình khu công nghiệp xanh đem lại lợi ích cho nhiều phía. Đứng từ góc độ của khách thuê, nhà máy đạt chứng chỉ xanh sẽ giúp họ đạt được những yêu cầu từ Chính phủ và mục tiêu phát triển bền vững của bản thân doanh nghiệp. Bởi vậy, các dự án đáp ứng được tiêu chuẩn môi trường đang được nhiều bên quan tâm và tìm kiếm, không chỉ nhà đầu tư trong nước mà cả ngoài nước. Đây sẽ là lợi thế cạnh tranh dành cho những đơn vị phát triển bất động sản có khả năng đáp ứng được các điều kiện xanh ngặt nghèo.