Theo Tờ trình của Chính phủ, việc sắp xếp 06 đơn vị hành chính cấp huyện và 361 đơn vị hành chính cấp xã của 12 tỉnh, thành phố để hình thành 05 đơn vị hành chính cấp huyện và 200 đơn vị hành chính cấp xã mới. 
Sáng 14/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khai mạc Phiên họp thứ 39, đồng thời xem xét, quyết định việc sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025 của 12 tỉnh, thành phố: An Giang, Đồng Tháp, Hà Nam, Hà Nội, Hà Tĩnh, TP.HCM, Phú Thọ, Sơn La, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Trà Vinh, Vĩnh Phúc.
Hình thành 05 ĐVHC cấp huyện và 200 ĐVHC cấp xã
Theo Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trình bày, Chính phủ đề nghị thực hiện sắp xếp, thành lập đối với 06 ĐVHC cấp huyện và 361 ĐVHC cấp xã để hình thành 05 ĐVHC cấp huyện và 200 ĐVHC cấp xã mới của 12 tỉnh, thành phố. Sau sắp xếp, giảm 01 ĐVHC cấp huyện và 161 ĐVHC cấp xã.
Có 05 tỉnh, thành phố gồm: Hà Nội, Hà Tĩnh, Phú Thọ, Quảng Ngãi và Quảng Trị đề nghị không thực hiện sắp xếp 08 ĐVHC cấp huyện; Có 10 tỉnh, thành phố gồm: Đồng Tháp, Hà Nam, Hà Nội, Hà Tĩnh, TP.HCM, Phú Thọ, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Trà Vinh và Vĩnh Phúc đề nghị không thực hiện sắp xếp 258 ĐVHC cấp xã .
Việc tổ chức, kiện toàn các cơ quan, đơn vị và chức danh lãnh đạo của các cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị của 05 ĐVHC cấp huyện và 200 ĐVHC cấp xã mới hình thành sau sắp xếp của 12 tỉnh, thành phố thực hiện theo quy định của Đảng, Điều lệ của tổ chức và của pháp luật hiện hành.
Sau sắp xếp, số lượng cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách tại các ĐVHC, cấp huyện có 136 người dôi dư; cấp xã có 3.342 người dôi dư; cấp huyện có 09 trụ sở dôi dư; cấp xã có 329 trụ sở dôi dư.
UBND 12 tỉnh, thành phố đã xây dựng phương án chi tiết để bố trí, sắp xếp và giải quyết đối với số cán bộ, công chức, viên chức cấp huyện, cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã dôi dư; giải quyết trụ sở, tài sản công dôi dư theo đúng quy định.
Đề nghị sắp xếp ĐVHC cho 89 trường hợp chưa đạt tiêu chuẩn
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra cho biết, Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với các Đề án sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã của 12 tỉnh, thành phố.
Việc sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã tại 12 tỉnh, thành phố cơ bản phù hợp với các quy hoạch có liên quan. Các ĐVHC cấp huyện, cấp xã sau sắp xếp cơ bản đều bảo đảm các điều kiện, tiêu chuẩn của loại ĐVHC tương ứng hoặc đáp ứng yêu cầu của việc sắp xếp theo quy định tại các Nghị quyết, kết luận của UBTVQH.
Tuy nhiên, trong số 200 ĐVHC cấp xã hình thành sau sắp xếp ở 12 tỉnh, thành phố, có 111 đơn vị đáp ứng tiêu chuẩn và điều kiện của công tác sắp xếp ĐVHC, có 89 đơn vị thuộc 07 tỉnh, thành phố chưa đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên hoặc quy mô dân số theo quy định, đại đa số là chưa đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên, nhiều nhất là TP Hà Nội có 42 đơn vị, TP.HCM có 31 đơn vị, tỉnh Vĩnh Phúc có 8 đơn vị.
Đối với các trường hợp này, Chính phủ đã có Báo cáo giải trình, tiếp thu gửi UBTVQH, trong đó nêu rõ lý do không thể tiếp tục sắp xếp đối với các ĐVHC này và đề nghị được áp dụng quy định tại điểm d khoản 1 Điều 4 của Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15, ngày 12/7/2023 của UBTVQH về việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030, coi đây là “các trường hợp khác” để trình UBTVQH xem xét, quyết định đối với từng trường hợp cụ thể.
Tuy nhiên, căn quy định tại điểm d khoản 1 Điều 4 của Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15, xem xét hồ sơ Đề án và Báo cáo giải trình, tiếp thu của Chính phủ, Ủy ban Pháp luật đề nghị UBTVQH cho phép thực hiện việc sắp xếp đối với 89 ĐVHC này như phương án Chính phủ đã trình theo thẩm quyền.
Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, đề nghị Chính phủ, chính quyền các tỉnh, thành phố rút kinh nghiệm trong việc xây dựng và phê duyệt phương án tổng thể về sắp xếp ĐVHC của địa phương để thực hiện tốt hơn trong giai đoạn tiếp theo, bảo đảm mục tiêu và yêu cầu của công tác sắp xếp ĐVHC.
Về dự thảo các Nghị quyết, Ủy ban Pháp luật đề nghị xác định thời điểm có hiệu lực thi hành của các Nghị quyết từ ngày 01/01/2025, riêng đối với Nghị quyết của tỉnh Sơn La từ ngày 01/02/2025 để tạo điều kiện cho địa phương trong công tác chuẩn bị, kiện toàn tổ chức bộ máy, thay đổi con dấu và các điều kiện cần thiết khác cho hoạt động của ĐVHC hình thành sau sắp xếp.
Tính đền thời điểm hiện nay, trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, UBTVQH đã xem xét, thông qua tổng số 37 Nghị quyết về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã của 37 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương giai đoạn 2023-2025, trong đó chưa bao gồm việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã của tỉnh Thừa Thiên Huế đã được UBTVQH tán thành về nguyên tắc nhưng chưa ban hành Nghị quyết...
