Phân tích mới đây của Tổ chức Giám sát năng lượng toàn cầu (Global Energy Monitor) cho thấy, Việt Nam đã hủy bỏ 9,6GW các dự án nhiệt điện than được đề xuất trong khoảng thời gian từ tháng 1- 5/2023. Đây là lần hủy bỏ các nhà máy nhiệt điện than được đề xuất lớn nhất của một quốc gia trong năm 2023.
Ước tính có khoảng 20 - 25GW công suất nhiệt điện than được đề xuất đã chính thức bị hủy bỏ hoặc được cho là bị hủy bỏ ở các quốc gia ngoài Trung Quốc trong quý đầu tiên của năm 2023, trong đó mức giảm 9,6GW của Việt Nam trong khoảng thời gian từ tháng 1 - 5/2023, chiếm gần một nửa lượng công suất bị hủy bỏ và nhiều hơn đáng kể so với bất kỳ quốc gia nào khác.
Ông Lucy Hummer, một nhà nghiên cứu tại Global Energy Monitor cho biết, mặc dù thật tốt khi thấy Việt Nam đang đi đúng hướng nhưng chúng tôi vẫn thận trọng trước một số rủi ro tiềm ẩn. Việc chuyển đổi từ than đá sang khí đốt hoặc chuyển đổi các nhà máy điện đốt than sang đốt sinh khối hoặc amoniac trong dài hạn, có thể chứng minh là không khả thi về mặt kinh tế cũng như làm tăng lượng khí thải gây rủi ro khí hậu.
Việt Nam nên xem xét mọi lựa chọn có sẵn để chuyển từ than đá sang năng lượng sạch mà không lãng phí chi tiêu cho khí đốt, sinh khối hoặc amoniac.
Theo Quy hoạch điện 8 (PDP8), tỷ trọng của nhiệt điện than trong sản xuất năng lượng nội địa dự kiến sẽ giảm xuống 20% vào năm 2030 từ mức 1/3 hiện tại.
Global Energy Monitor báo cáo rằng, Việt Nam hiện có 25,9GW công suất điện than hoạt động tính đến tháng 5/2023. Công suất này được dự đoán sẽ đạt mức cao nhất là 30.127 MW (theo PDP8) vào cuối thập kỷ này và sau đó sẽ giảm dần theo mục tiêu loại bỏ hoàn toàn việc sử dụng than đá vào năm 2050.
Vào cuối năm 2022, Nhóm G7 đã đạt được sự đồng thuận về gói tài trợ trị giá 15,5 tỷ USD có tên là Đối tác Chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), nhằm hỗ trợ Việt Nam trong các nỗ lực chuyển đổi năng lượng.
Là một phần của thỏa thuận này, Việt Nam dự kiến sẽ đạt mức phát thải cao nhất vào năm 2030, thay vì mục tiêu đặt ra trước đó là năm 2035.
Phân tích lưu ý rằng, Việt Nam dự kiến sẽ xây dựng 6,1GW với 06 dự án điện than được liệt kê là “đang xây dựng” trong PDP8. Tất cả các dự án điện than khác đang được phát triển ở Việt Nam phải bị hủy bỏ để đất nước tuân thủ thỏa thuận JETP.
Phân tích cũng đồng thời nhấn mạnh, Việt Nam sẽ cần phải hủy bỏ thêm 4GW của các dự án điện than khác vẫn đang được xem xét để phù hợp với các điều khoản đã thỏa thuận trong khuôn khổ JETP.
