Có lẽ đây cũng là cái duyên của quan hệ Nhân - Quả. Cái Nhân đó là hãy phát triển mạnh mẽ kinh tế tư nhân thì tất yếu Quả sẽ đến, đó là đất nước sẽ thịnh vượng. Đến nay, khi nhắc đến một trong những ngân hàng tư nhân đầu tiên của Việt Nam sau công cuộc đổi mới, hẳn nhiều người nhớ đến thương hiệu VPBank, tức Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng. Nhưng không mấy ai biết rằng đó là ngân hàng duy nhất của Việt Nam mang tên “tư nhân” trên thương hiệu, được thành lập tháng 8/1993.
Vào đầu những năm 90 của thế kỷ trước, kinh tế Việt Nam mặc dù đã sau dăm năm bước vào công cuộc đổi mới nhưng vẫn cực kỳ khó khăn, mà đặc biệt là sự trì trệ của hệ thống lưu thông - phân phối quan liêu bao cấp. Lạm phát ở mức 3 con số, lương thực và nhiều mặt hàng thiết yếu phải nhập khẩu, doanh nghiệp quốc doanh đông cứng...
Ngay từ những năm ấy, Lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước đã nhìn ra một trong những con đường có thể cứu vãn tình thế, đó là nền kinh tế thị trường và phát triển doanh nghiệp tư nhân. Và thế là năm 1992, Hội đồng Trung ương lâm thời Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh ra đời với sự phê chuẩn của Thủ tướng Võ Văn Kiệt, do nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại Hoàng Minh Thắng được điều sang làm Chủ tịch.
Hồi đó, cụm từ “tư nhân” là rất nhạy cảm và kiêng kỵ nên từ trên xuống dưới đều dùng cụm từ “ngoài quốc doanh” thay thế. Hội đồng ra quyết định thành lập 3 đơn vị trực thuộc mới, đó là báo Doanh Nghiệp, Trung tâm Đào tạo và hỗ trợ các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, Ngân hàng Doanh nghiệp ngoài quốc doanh Việt Nam (có tên tắt là VPBank - Vietnam Private Bank chứ không phải Vietnam Prosper Bank như hiện nay). Hình như trong tiếng Anh không có cụm từ “ngoài quốc doanh” cho nên khi biến chúng thành cụm từ “tư nhân” của tiếng Anh, các “cụ” ở trên không giỏi tiếng Anh lắm nên không có dị nghị gì. Như vậy, một ngân hàng tư nhân (private) đầu tiên của Việt Nam chính thức ra đời danh chính ngôn thuận.
Nhưng rồi chắc là vận của đội ngũ doanh nghiệp tư nhân Việt Nam chưa tới, xe biển xanh vẫn luôn luôn được tôn vinh hơn xe biển trắng, tổ chức Hội đồng Trung ương lâm thời Các doanh nghiệp ngoài quốc doanh được thay thế bằng cái tên Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, thành lập vào tháng 01/1993, Điều lệ thay đổi, đối tượng thay đổi, mục tiêu chính trị thay đổi...
May mắn thay khi đó, VPBank không bị đổi tên thành Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam, một phần có lẽ là do tiếng Anh chưa phổ biến trong các tầng nấc xã hội.
Lận đận đến 10 năm sau, khi kinh tế quốc doanh ngày càng thể hiện sự cạnh tranh kém cỏi của mình trong công cuộc hội nhập, khi vai trò các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam ngày càng khẳng định mình trong nền kinh tế đất nước thì ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10 đã ra đời, đánh dấu chấm hết cho cuộc đời “con rơi con vãi” của các doanh nghiệp tư nhân. Mặc dù vậy, VPBank vẫn âm thầm thực thi sứ mệnh của mình bên cạnh biết bao thăng trầm.
Đến nay, VPBank đã lọt vào Top 10 Doanh nghiệp quản trị công ty tốt nhất - nhóm công ty vốn hóa lớn năm 2024; lần thứ 6 liên tiếp vào Top 20 doanh nghiệp có điểm số ESG cao nhất và Top 5 cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất thị trường năm 2024 trong rổ Chỉ số phát triển bền vững (VNSI) của HOSE…
Nhắc lại thành tựu phát triển của VPBank âu cũng là nhắc đến nỗi gian truân, vất vả với các doanh nghiệp tư nhân nước nhà như thế trong ngần ấy năm, VPBank được đạt được những thành quả như thế là cũng là phải đạo. Hai chữ P trong cùng một duyên phận VPBank, một là Private, một là Prosper.
Chợt nghĩ, có lẽ đây cũng là cái duyên của quan hệ Nhân - Quả. Cái Nhân đó là hãy phát triển mạnh mẽ kinh tế tư nhân thì tất yếu Quả sẽ đến, đó là đất nước sẽ thịnh vượng. Đấy không chỉ là lời khuyên tốt lành của các chuyên gia sừng sỏ trên thế giới mà còn là bài học thực tiễn của hầu hết các quốc gia phát triển.
