
Thực hiện Nghị quyết số 172/2024/QH15 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam với mục tiêu: Xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao hiện đại, đồng bộ nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải, tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, phát huy lợi thế trên hành lang kinh tế Bắc - Nam, bảo đảm kết nối hiệu quả các hành lang Đông - Tây và các nước trong khu vực, gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế, bảo vệ môi trường, ứng phó với BĐKH, thúc đẩy tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần hiện thực hóa mục tiêu, nhiệm vụ theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII và các Nghị quyết của Đảng; Với mong muốn trở thành hình mẫu về hợp tác xuất bản chuyên ngành khoa học công nghệ, mang những kiến thức mới nhất về công nghệ xây dựng và giao thông nhằm đóng góp một phần nhỏ bé vào sự phát triển của đất nước và vào kỷ nguyên mới “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” như lời hiệu triệu của Tổng Bí thư Tô Lâm, Nhà xuất bản Xây dựng đã đi tắt, đón đầu, hợp tác cùng Công ty TNHH Nhà xuất bản Giao thông Nhân dân Trung Quốc để xuất bản các ấn phẩm liên quan đến công nghệ xây dựng đường sắt, trong đó cuốn sách “Công nghệ xây dựng đường sắt cao tốc Trung Quốc” là ẩn phẩm mở đầu cho chuỗi ấn phẩm sẽ phát hành trong năm 2025 có liên quan đến vấn đề này.
Có thể nói Trung Quốc là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển giao thông vô cùng thần kỳ (đặc biệt là giao thông đường sắt cao tốc). Từ những đoàn tàu tốc độ vài chục km/h, Trung Quốc đã phát triển các tàu Hòa Hợp và tàu Phục Hưng với tốc độ 300 - 350 km/h, biến đường sắt cao tốc thành biểu tượng đáng tự hào trên trường quốc tế. Những kinh nghiệm trong nghiên cứu và thiết kế đường sắt cao tốc từ nhiều dự án quan trọng như tuyến Bắc Kinh - Thiên Tân, tuyến đường sắt cao lạnh Cáp Nhĩ Tân - Đại Liên, tuyến vùng núi Bắc Kinh - Thẩm Dương, và tuyến đồng bằng Thạch Gia Trang - Trịnh Châu của nước bạn đáng để chúng ta ngưỡng mộ và học tập.
Cuốn sách “Công nghệ xây dựng đường sắt cao tốc Trung Quốc” có 06 phần, bản dịch được chia làm 02 tập:
(1) Tập 1, gồm 2 phần: Phần 1, về công nghệ đường ray giới thiệu về cấu trúc đường ray, các tuyến không mối nối, và các thành phần như bộ phận đường ray và hệ thống gắn kết. Việc thiết kế đường ray không ballast đối với các tuyến đường sắt có tốc độ thiết kế trên 300 km/h cũng như sử dụng công nghệ đường ray không mối nối xuyên khu vực hoặc thanh ray thép dài tiêu chuẩn cao, sử dụng các bộ chuyển hướng tốc độ cao lớn, với hệ thống đo lường chính xác cao đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển toàn diện của hệ thống đường sắt cao tốc;
Phần 2, về kỹ thuật nền đường sắt với nội dung tập trung vào những kiến thức cơ bản và kỹ thuật liên quan đến nền đường sắt cao tốc, bao gồm: đặc điểm và thách thức kỹ thuật, tải trọng thiết kế và cấu trúc lớp đệm, vật liệu và chất lượng nén chặt, công nghệ kiểm soát lún, giám sát và đánh giá trạng thái nền đường.
(2) Tập 2, gồm 4 phần: Phần 3, về công trình cầu đường sắt cao tốc với các nội dung như tổng quan về công nghệ cầu đường sắt cao tốc, tiêu chuẩn kỹ thuật cầu đường sắt cao tốc, hệ thống kết cấu chính của cầu đường sắt cao tốc, bảo dưỡng và sửa chữa cầu trên đường sắt cao tốc;
Phần 4, về kỹ thuật thi công đường hầm tập trung vào các vấn đề như khí động học, cấu trúc giảm chấn và kỹ thuật bảo trì đường hầm đường sắt cao tốc;
Phần 5, về công trình nhà ga nhấn mạnh vào yếu tố nhân văn, thẩm mỹ và thực tiễn, tập trung vào quy hoạch, thiết kế và xây dựng, các công nghệ tiên tiến và phương pháp thi công mới cho các hạng mục như nền móng, kết cấu chính của nhà ga, mái che có nhịp lớn và không gian lớn, đồng thời đưa ra các giải pháp thi công thân thiện với môi trường;
Phần 6, giới thiệu thực tiễn kỹ thuật tuyến Bắc Kinh - Thiên Tân, nội dung bao gồm các công nghệ xây dựng cơ sở hạ tầng trước ga cho đường sắt cao tốc như nền đường, cầu cạn, đường ray không ballast và các biện pháp bảo vệ môi trường, đồng thời đề xuất giải pháp xử lý kỹ thuật đối với việc lắp đặt đường ray không ballast tại những khu vực có hiện tượng lún đất.
Cuốn sách được chủ biên bởi kỹ sư cao cấp Phạm Kiến Quốc và GS Vương Đông Nguyên, với sự hỗ trợ của các chuyên gia từ Đại học Giao thông Tây Nam và Đại học Giao thông Lan Châu.
Các tác giả của cuốn sách đã có nhiều năm kinh nghiệm trong nghiên cứu và thiết kế đường sắt cao tốc, cũng như từng tham gia nhiều dự án quan trọng. Các kết quả nghiên cứu và xây dựng từ tuyến Bắc Kinh - Thiên Tân đã được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho rất nhiều các dự án quan trọng.
Cuốn sách này được biên soạn nhằm phục vụ các kỹ sư xây dựng trong lĩnh vực giao thông, sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành xây dựng dân dụng. Qua cuốn sách, đọc giả sẽ nắm được các kiến thức cơ bản về kỹ thuật xây dựng dân dụng trong đường sắt cao tốc Trung Quốc.
Cuốn sách cũng có thể làm tài liệu tham khảo cho thực tiễn kỹ thuật tại Việt Nam trong quá trình xây dựng tuyến Đường sắt cao tốc Bắc - Nam thời gian tới.
*GS.TS Vương Đông Nguyên là giáo sư hướng dẫn nghiên cứu sinh tại Đại học Giao thông Tây Nam, chuyên sâu trong lĩnh vực địa kỹ thuật giao thông và địa kỹ thuật năng lượng, bao gồm giảng dạy, nghiên cứu khoa học và thực hiện các dự án thực tiễn.
Ông là kỹ sư được công nhận tại bang Texas, Hoa Kỳ và thành viên của Hiệp hội Kỹ sư Dân dụng Hoa Kỳ (ASCE). Hiện tại, ông tập trung vào nghiên cứu các lĩnh vực địa kỹ thuật giao thông và địa kỹ thuật năng lượng.
Ông đã công bố hơn 40 bài báo trên các tạp chí và hội nghị quốc tế. Ngoài ra, ông sở hữu 2 bằng sáng chế về móng trụ turbin gió kiểu mới và đảm nhiệm vai trò phản biện cho nhiều tạp chí khoa học và hội nghị quốc tế.
*GS.KS Phạm Kiến Quốc là chuyên về khảo sát, thiết kế kỹ thuật và quản lý các công trình hạ tầng lớn, hiện đại. Ông đã chủ trì nhiều dự án trọng điểm như: tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên của Trung Quốc Bắc Kinh - Thiên Tân, tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên tại khu vực băng giá trên thế giới Hà Đại, dự án mở rộng công suất lên 200 triệu tấn của tuyến đường sắt chở hàng nặng đầu tiên Đại Tần, tuyến đường sắt một ray sử dụng năng lượng mới đầu tiên của Trung Quốc và tuyến đường sắt cao tốc Trùng Khánh - Côn Minh, cùng hơn 30 công trình lớn khác trong các lĩnh vực khảo sát, thiết kế, quản lý kỹ thuật và đổi mới công nghệ.
Ông có những đóng góp quan trọng trong các lĩnh vực đường sắt cao tốc, đường sắt liên đô thị, đường sắt chở hàng nặng, giao thông đô thị, cũng như thiết kế giao thông mới và phát triển công nghệ hiện đại.
Ông từng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Trưởng bộ môn, Giám đốc thiết kế, Kỹ sư trưởng dự án, Tổng công trình sư. Ông được lựa chọn tham gia chương trình Quốc gia đào tạo nhân tài xuất sắc, được trao danh hiệu Kỹ sư xuất sắc của thành phố Thiên Tân và giải thưởng đặc biệt của Chính phủ do Quốc vụ Viện trao tặng.
Ông đã vinh dự nhận được nhiều giải thưởng cao quý như Huân chương Lao động Ngày 1/5, Giải Thành tựu Trạm Thiên Hữu, Giải thưởng Thanh niên, Huân chương Đầu máy xe lửa và danh hiệu Nhân tài khoa học công nghệ trẻ xuất sắc của Bộ Đường sắt.
Ngoài ra, ông còn được trao Giải nhất Giải thưởng Tiến bộ Khoa học và Công nghệ Quốc gia, giải Vàng, Bạc, Đồng… cùng với hơn 30 giải thưởng cấp tỉnh và bộ, đồng thời đã công bố nhiều bài báo khoa học.