Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Ban soạn thảo Luật Địa chất và khoáng sản, Cơ quan chủ trì thẩm tra đánh giá kỹ tác động chính sách nếu thay đổi đầu mối cơ quan quản lý nhà nước thực hiện quy hoạch khoáng sản… 
Sáng 12/8, tại Phiên họp Chuyên đề pháp luật tháng 8/2024 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đại biểu tập trung cho ý kiến đối với một số nội dung lớn của dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản liên quan đến trách nhiệm lập quy hoạch khoáng sản, điều chỉnh quy hoạch khoáng sản và một số nội dung khác được rà soát, chỉnh lý để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc.
Nghiên cứu tách ra 2 nội dung riêng về thăm dò và khai thác
Dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản gồm 12 Chương, 117 Điều, chỉnh lý 72 Điều so với dự thảo Luật trình tại Kỳ họp thứ 7.
Trong đó, riêng về vấn đề khai thác khoáng sản nhóm 4, quy định từ Điều 76 đến Điều 77 dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị làm sâu sắc thêm nội dung cấp phép thăm dò và khai thác, và nên tách ra 2 nội dung riêng về thăm dò và khai thác, do có sự khác nhau nhất định tuỳ trường hợp. Có trường hợp hoạt động thăm dò và khai thác gắn với nhau; có trường hợp thăm dò xong ưu tiên khai thác; có trường hợp chỉ thăm dò không khai thác.
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu sâu nội dung quy định về phân loại giữa thăm dò với khai thác, trong đó khai thác phải quy định chặt chẽ hơn, yêu cầu khai thác phải theo quy hoạch, phải có thời hạn và thời hạn đó phù hợp với quy mô của mỏ đã thăm dò.
Cũng liên quan đến vấn đề khoáng sản nhóm 4, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị cân nhắc khi đưa các loại đất sét vào khoáng sản nhóm 4. Trong các loại sét, những loại sét thông thường có thể xếp vào khoáng sản nhóm 4, sét nào có giá trị kinh tế cao thì xếp vào loại khác. Như ở Quảng Ninh, đất sét của khu vực Giếng Đáy để làm gốm sứ giá trị cao hơn than, nếu không quản lý loại sét này dễ bị trà trộn, lợi dụng.
Ngoài ra, liên quan đến yêu cầu khoáng sản nhóm 4 phải phù hợp với nội dung quy hoạch tỉnh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị quy định rõ, cụ thể nội dung phù hợp quy hoạch tỉnh là nội dung nào, để trong quá trình tổ chức triển khai, thực hiện không có vướng mắc…
Phân biệt rõ vấn đề quy hoạch, thăm dò, khai thác khoáng sản
Góp ý cho dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, vừa qua có một số hoạt động khai thác tài nguyên, khoáng sản không theo quy định. Một số nơi, một số địa phương đã phải xử lý hình sự, xử lý kỷ luật liên quan đến hoạt động này. Ý kiến các đại biểu cũng đề nghị, phải phân biệt rõ vấn đề quy hoạch, thăm dò, khai thác khoáng sản.
Qua làm việc với các địa phương, 5 nhóm vướng mắc trong thực tiễn triển khai Luật đã được kiến nghị. Trong khi tiếp thu, giải trình, có những nhóm vướng mắc đã có giải pháp, giải quyết được rõ trong dự thảo Luật; có nhóm vướng mắc có 2 phương án lựa chọn.
Do đó, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị các đại biểu xem xét thêm nội dung 2 phương án quy định ở Điều 15 và Điều 16. Trong đó, đối với nội dung về trách nhiệm lập quy hoạch khoáng sản ở Điều 15, cần đánh giá kỹ tác động chính sách mới nếu thay đổi đầu mối thực hiện quy hoạch khoáng sản. Theo quy định hiện hành, đầu mối quy hoạch khoáng sản là Bộ Xây dựng và Bộ Công Thương. Nếu thay đổi đầu mối, tập trung một đầu mối là Bộ TN&MT, cơ quan chủ trì thẩm tra phải cân nhắc kỹ lưỡng nội dung này, vì việc đánh giá tác động chính sách là yêu cầu bắt buộc theo quy định của Luật Ban hành VBQPPL.
Đối với nội dung về điều chỉnh quy hoạch ở Điều 16, đại diện các cơ quan quản lý nhà nước như Bộ KH&ĐT cần có ý kiến về chuyên môn, về khả năng có thể quy định riêng đối với lĩnh vực khoáng sản trong dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản khi sửa đổi, bổ sung Luật Quy hoạch.
Đáng chú ý, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, khi xây dựng Luật Địa chất và khoáng sản, phải cập nhật hết tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị thể hiện qua Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 10/02/2022 về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Quá trình dự thảo Luật phải thận trọng, kỹ lưỡng, chắc chắn. Những vấn đề đã chín, đã rõ, được thực tế chứng minh thì sửa; còn những vấn đề chưa chín, chưa rõ, chưa được thực tế chứng minh thì tiếp tục nghiên cứu, không đưa vào Luật.
Cuối cùng, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, cần rà soát tránh lợi ích nhóm trong xây dựng Luật Địa chất và khoáng sản. Cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ TN&MT và cơ quan thẩm tra là Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phải chịu trách nhiệm trước Đảng, trước Thường vụ Quốc hội, trước Quốc hội trong soạn thảo cũng như thẩm tra dự án Luật…
Căn cứ công dụng và mục đích quản lý, dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản phân chia các loại khoáng sản thành 4 nhóm:
Khoáng sản nhóm I gồm: Khoáng sản kim loại; khoáng sản năng lượng; đá quý, đá bán quý; khoáng chất công nghiệp; nước khoáng, nước nóng thiên nhiên.
Khoáng sản nhóm II gồm: Các loại khoáng sản làm vật liệu trong ngành công nghiệp xây dựng phục vụ sản xuất xi măng, gạch ốp lát, sứ vệ sinh, kính xây dựng, đá ốp lát, mỹ nghệ, vôi công nghiệp, vật liệu chịu lửa.
Khoáng sản nhóm III gồm: Các loại khoáng sản làm VLXD thông thường, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản này; than bùn.
Khoáng sản nhóm IV gồm: Các loại đất sét, đất đồi; đất lẫn đá, cát, cuội, sỏi hoặc đất, sét có tên gọi khác chỉ phù hợp với mục đích làm vật liệu san lấp; đất đá thải mỏ.
